To «restart» στη ζωή μας ξεκινά από τον εγκέφαλο

Έλσα Μπάρδα29/12/201617:16

Γιατί επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη και τι να κάνουμε, όταν ο «υπολογιστής» μας... κολλάει; Απαντά η κλινική ψυχολόγος και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Οι περισσότεροι από εμάς επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Έχετε αναρωτηθεί το γιατί;

Αφού γνωρίζεις το σωστό και το λάθος, γιατί συνεχίζεις να επιλέγεις αυτό που σου κάνει κακό;

Μην επιτρέπεις ποτέ στον εαυτό σου να καταρρεύσει, γιατί αν το κάνεις μια φορά, γίνεται συνήθεια και συμβαίνει ξανά και ξανά.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν πότε η συμπεριφορά τους είναι αυτοκαταστροφική, αλλά όσες υποσχέσεις και να δώσουν στον εαυτό τους, καταλήγουν σε αποτυχημένες προσπάθειες.
 Οι επαναλαμβανόμενες αποτυχίες καταλήγουν σε αίσθημα απελπισίας, πλήγοντας την αυτοεκτίμηση του ατόμου...

Οι ερευνητές το λένε ξεκάθαρα: μπορούμε να νικήσουμε τις κακές συνήθειες, να απαλλαγούμε από εθισμούς, να αλλάξουμε οπτική απέναντι στα πράγματα. Πώς; Κάνοντας επανεκκίνηση στο μυαλό μας.

Όλα ξεκινούν από τον εγκέφαλο και καταλήγουν σε αυτόν
Σύμφωνα με τον Dr Richard O'Connor, πλήθος από αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (αναβλητικότητα, άγνοια κινδύνου), κακές συνήθειες (ακαταστασία), ψυχολογικοί και σωματικοί εθισμοί (συναισθηματική υπερφαγία, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ κτλ) βρίσκουν λύση μέσα από τον επαναπρογραμματισμό του εγκεφάλου!

Στο animation που έχω «ανεβάσει» με πολύ χαριτωμένο τρόπο απεικονίζονται οι δυο τόσο διαφορετικοί εαυτοί και συγκάτοικοι στο μυαλό μας! Τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, που βρίσκονται συνεχώς σε σύγκρουση! Ο ένας είναι «συνειδητός» και χαρακτηρίζεται από συνέπεια, οργάνωση και μέθοδο, ενώ ο δεύτερος, ο «αυτόματος», χαρακτηρίζεται από την παρόρμηση και την απρόβλεπτη συμπεριφορά. Την ώρα που ο «συνειδητός» εαυτός μας ως αναλυτικός προσπαθεί να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά της συμπεριφοράς, τσεκάροντας τις πιθανές απώλειες που θα συνοδεύσουν την συγκεκριμένη συμπεριφορά, ο παρορμητικός εαυτός παίρνει θέση και πράττει. Ο παρορμητικός εαυτός πηγάζει μέσα από εμμονές, προκαταλήψεις και την δύναμη της συνήθειας.

Εάν ο εγκέφαλος ήταν υπολογιστής! 

Τι κάνουμε, λοιπόν, όταν ο υπολογιστής μας «κολλάει»; Μα, τι άλλο; «Restart»... Μια έντονη μνήμη που έχω από το πρώτο έτος σπουδών μου σε βρετανικό Πανεπιστήμιο της Ψυχολογίας, ήταν η παρομοίωση της λειτουργίας του pc και του ανθρώπινου μυαλού. Θυμάμαι λοιπόν τον καθηγητή μας να εξηγεί ότι, αν ο εγκέφαλος ήταν υπολογιστής, τότε το μηχανικό κομμάτι (hardware) θα αφορούσε την γενετική μας ταυτότητα, τα γονίδια και την προδιάθεση που έχουμε σε σωματικές και ψυχικές νόσους. Από την άλλη, το λειτουργικό κομμάτι (software) θα αφορούσε το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, όπως υποστηρίζει η Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς. Ο άνθρωπος ως ον κοινωνικό μαθαίνει μέσα από το συναίσθημα, την αλληλεπίδραση και συνύπαρξη με το περιβάλλον του.

Το μυστικό της νευρωνικής πλαστικότητας προκειμένου να απαλλαγούμε από τις κακές συνήθειες!

Σύμφωνα με την επιστήμη της νευροψυχολογίας, ό,τι γνωρίζαμε τα τελευταία χρόνια για τον ανθρώπινο εγκέφαλο έχει αλλάξει δραματικά! Η θεωρία της νευρωνικής πλαστικότητας υποστηρίζει ότι ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλος μπορεί να αλλάξει μέσα από τις εμπειρίες και τα ερεθίσματα.

Τα καλά πράγματα που «χτίζουμε» καταλήγουν να «χτίζουν» εμάς

Το μυστικό της μάθησης, προκειμένου να επιτύχουμε αυτήν την αλλαγή, όπως σωστά υποστηρίζει η επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, είναι η επανάληψη! Όταν ο άνθρωπος κάνει κάτι επαναλαμβανόμενα, τότε τα κύτταρα δημιουργούν νέες συνάψεις. Γι' αυτό και ένα άτομο, το οποίο γυμνάζεται, το έχει ανάγκη να γυμνάζεται συνέχεια -όχι γιατί πρέπει, αλλά επειδή δημιουργείται η ανάγκη να το θέλει... Να το αναζητά.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα προέρχεται από μια έρευνα που διάβασα πρόσφατα, η όποια έδειξε ότι οι οδηγοί ταξί του Λονδίνου, λόγω της ανάγκης να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της δουλειάς τους, έχουν απομνημονεύσει τους περισσότερους δρόμους της πόλης. Το αποτέλεσμα της μάθησης των δρόμων μέσα από  αναπαράσταση με MRI και νευροψυχολογική αξιολόγηση έδειξε διαφορές στην εγκεφαλική δραστηριότητα συγκριτικά με τους οδηγούς λεωφορείων της ίδιας πόλης.

Μια άλλη έρευνα που διεξήχθη με επικεφαλής τον Dr Alvaro Pascual-Leone, καθηγητή Νευρολογίας στην Ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, έδειξε ότι ακόμα και η άσκηση του νου μπορεί να αλλάξει την εγκεφαλική δραστηριότητα...

Ο πυρήνας της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι η δύναμη της ανθρώπινης θέλησης!

Ας είναι το Ξεκίνημα της Νέας Χρονιάς αφετηρία μίας δημιουργικής εποχής με καινούργιους στόχους και μια νέα καλύτερη προοπτική του εαυτού μας. Χρόνια πολλά!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

Τα μελανά «σημάδια» της μακροχρόνιας ανεργίας

Έλσα Μπάρδα17/12/2016

To φαινόμενο της μακροχρόνιας ανεργίας και οι επιπτώσεις της στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Σύμφωνα με μελέτες οι άνεργοι εκδηλώνουν αίσθημα δυσαρέσκειας σε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με αυτούς που εργάζονται. Η συνεχής απόρριψη, ειδικά σε άτομα νεαρής ηλικίας, μπορεί να οδηγήσει στο ψυχολογικό σύνδρομο, γνωστό ως «μαθημένη αδυναμία αντίδρασης».

Όταν το άτομο νιώθει ότι η ζωή του ελέγχεται μόνο από εξωτερικούς παράγοντες -π.χ. οικονομική, κοινωνική κρίση- τότε νιώθει και ότι χάνει τον έλεγχο της ίδιας του της ζωής. Παύει να πιστεύει στις ικανότητές του, διότι αποδίδει στον εαυτό του αυτό που του συμβαίνει (internal attribution).

Σε άλλες περιπτώσεις, το ψυχολογικό στρες που βιώνει κάποιος όταν είναι άνεργος, συχνά εκδηλώνεται με άγχος, νευρικότητα, μελαγχολία, θυμό, κοινωνική αποξένωση και με ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκέφαλο, γαστρεντερολογικά προβλήματα, τρέμουλο, σωματική αδυναμία, διαταραγμένο ύπνο κτλ.

Ευρήματα από επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν ότι οι χρόνια άνεργοι ανήκουν στις ομάδες υψηλού ρίσκου να εκδηλώσουν κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές και αυτοκτονικές τάσεις. Η αυτοεκτίμηση και η ψυχολογική υποστήριξη που λαμβάνει από τον οικογενειακό περίγυρο το άτομο παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχολογία του.

Ψυχραιμία και όλα θα βρουν τον δρόμο τους...
 
Η απόλυση δεν σχετίζεται πάντα με τις ικανότητες του εργαζομένου, ο οποίος μπορεί να είναι αξιόλογος -συνεπώς, δεν πρέπει να αισθάνεται ενοχές. Είναι πολύ σημαντικό για τον άνεργο να αποφύγει την κοινωνική απομόνωση, διότι ο κοινωνικός περίγυρος μπορεί να συμβάλλει στην εύρεση εργασίας. Πρέπει να διατηρεί ακμαίο ηθικό και να έχει θετική αυτοαντίληψη, που σημαίνει να αποφύγει σκέψεις του τύπου «θέλω, αλλά δεν μπορώ», λόγω οικονομικής κρίσης...

Δεν είναι το επάγγελμα που καθορίζει την ταυτότητα του ανθρώπου, αλλά ο ίδιος ως προσωπικότητα

Η στάση ζωής ορίζει την συμπεριφορά μας...

Αναμφισβήτητα, από οικονομικής άποψης ζούμε μια δύσκολη εποχή και είναι απόλυτα φυσιολογικό για κάποιον να απoγοητευτεί. Η απελπισία λειτουργεί αρνητικά, διότι δεν οδηγεί στην λύση του προβλήματος. Η παραίτηση υποδηλώνει μια παθητική και απαισιόδοξη στάση ζωής. Το ότι κάποιος δεν εργάζεται, δεν σημαίνει ότι παύει να είναι παραγωγικός. Ορισμένοι άνεργοι εκμεταλλεύονται τον χρόνο αναμονής, κάνοντας κάποια περαιτέρω εξειδίκευση ή εθελοντική εργασία. Ο εθελοντισμός βοηθά τον άνεργο να νιώσει ενεργός πολίτης και του προσφέρει εσωτερική δύναμη. H απελπισία μερικές φορές οδηγεί το βλέμμα του ανθρώπου στην πόρτα που κλείνει, ενώ αγνοεί την πόρτα που ανοίγει.

Όπως σωστά είπε ο F. S. Fitzgerald  «Η ζωή μας καθορίζεται από ευκαιρίες, ακόμα και από αυτές που χάνουμε»...

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

2017: Το ελπιδοφόρο μήνυμα της νέας χρονιάς

Έλσα Μπάρδα

Το 2016 ήταν μια χρονιά δύσκολη για τους περισσότερους από εμάς -και αυτό γιατί οι αντοχές μας δοκιμάστηκαν, αλλά παράλληλα δυνάμωσε η πίστη μας σχετικά με το πόση δύναμη κρύβει μέσα του ο καθένας μας, ξεχωριστά

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Οι αντίξοες συνθήκες δοκίμασαν την πίστη και  εξάντλησαν την προθυμία όλων μας να επιμείνουμε και να παλέψουμε για ένα καλύτερο μέλλον.

Η ψυχική ανθεκτικότητα απορρέει από την πολυεπίπεδη αλληλεπίδραση μεταξύ προστατευτικών παραγόντων (π.χ. πίστη, αισιοδοξία, θετική αυτοεικόνα, προσαρμοστικότητα, χιούμορ, αυτοέλεγχο, υποστηρικτική οικογένεια) και παραγόντων επικινδυνότητας (μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές στρεσσογόνες καταστάσεις που «δοκιμάζουν» την ψυχική ανθεκτικότητα του ανθρώπου).

Η ελπίδα φωτίζει τις προοπτικές μας για το μέλλον

Την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς κυριαρχεί το ισχυρό μήνυμα της ελπίδας. Με τη γέννηση του Θεανθρώπου γεννήθηκε και η ελπίδα, η οποία «ανέστησε» το χαμόγελο στα χείλη των ανθρώπων.

Η ανθρώπινη δύναμη της ελπίδας είναι που μας σπρώχνει προς την πρόοδο, μας κινητοποιεί και ανυψώνει το ηθικό μας, ώστε να μην υποχωρούμε στις δυσκολίες της ζωής, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς...

Η απελπισία έχει εχθρούς την ελπίδα και την πίστη

Η ελπίδα  μας βοηθάει στο να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε οτιδήποτε μας αναστατώνει, μας απογοητεύει και μας δημιουργεί άγχος. Η αισιόδοξη στάση ζωής βοηθά στο να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα, συνεπώς βελτιώνει την απόδοση και ενισχύει την ψυχική υγεία.

Η ελπίδα ενισχύεται με την επίτευξη των στόχων και την αίσθηση κυριαρχίας στο περιβάλλον.  Πώς όμως να διατηρήσεις την ελπίδα, όταν όλα γύρω σου καταρρέουν, όταν δεν μπορείς να επιτύχεις τους στόχους σου και δεν φταίς εσύ γι' αυτό, αλλά το περιβάλλον... Όταν οι προσπάθειες σου πέφτουν στο κενό, διότι οι συνθήκες δεν ευνοούν;

Μπορεί να σε καθησυχάζει το γεγονός ότι δεν είσαι ο μοναδικός που περνάς τέτοιες καταστάσεις και βιώνεις τέτοια συναισθήματα, όμως και πάλι περίμενες αλλιώς τη ζωή σου, είχες άλλες προσδοκίες και πάλεψες γι' αυτό...

Τι μας κρατά όρθιους και μας κινητοποιεί να συνεχίσουμε την προσπάθεια σε αντίξοες συνθήκες; Μα, τι άλλο; Η πίστη και η δύναμη της θέλησης να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Σε περιόδους όπου νιώθουμε αποστραγγισμένοι συναισθηματικά και αδιάφοροι σε οτιδήποτε συμβαίνει δίπλα μας, ως μια άμυνα τύπου «κατεβάζω τα ρολά» σε οτιδήποτε με στενοχωρεί, είναι η δύναμη της θέλησης και η ελπίδα ότι μπορεί κάποιος να αλλάξει τη ζωή του, όπως ακριβώς την ονειρεύτηκε, αρκεί να φωτίσει το δωμάτιο της ψυχής του.

Το «waypower» (η διαδρομή) που θα ακολουθήσετε για να πραγματώσετε τους στόχους σας μπορεί να απαιτεί αλλαγές... Μην τις φοβάστε, αρκεί να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, που θα μας οδηγήσει προς μια καλύτερη προοπτική του εαυτού μας.

Χωρίς τη θέληση και την ελπίδα, η επίτευξη των στόχων μας είναι πιο δύσκολη, καθώς είναι πιθανό ότι θα οδηγηθούμε στην παραίτηση, κάθε φορά που προκύπτουν εμπόδια.

Πώς μπορείτε να αναζωπυρώσετε την ελπίδα;

Εστίαση σε επιτυχίες του παρελθόντος: Φέρτε ξανά στο μυαλό σας επιτεύγματά σας, για τα οποία νιώθετε υπερήφανοι για τον εαυτό σας. Θυμηθείτε την προσπάθεια που απαιτείται, προκειμένου να φτάσετε σε επιθυμητούς στόχους. Η ενθάρρυνση, η έμπνευση και η θετική προοπτική για το μέλλον εξαρτάται από εμάς.

Το τέλος του έτους είναι προ των πυλών... Εύχομαι να είναι μια μεγάλη χρονιά για όλους μας, που θα πραγματώσει τα όνειρά μας και θα μας πλημμυρίσει με αφθονία ευτυχισμένων στιγμών, χαρίζοντας σ' αυτούς που αγωνίζονται τη ζωή που τους αξίζει!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

«Bradley Effect» και δημοσκοπήσεις: Η πτώση του μεγάλου φαβορί

Έλσα Μπάρδα18/11/2016

To φαινόμενο της κατάρρευσης των δημοσκοπήσεων στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

H απόκλιση ορισμένων δημοσκοπικών δεδομένων με τα εκλογικά αποτελέσματα αφορά στην ψυχολογία του ψηφοφόρου.

«I always lose the election in the polls and I always win it on election day»
Benjamin Netanyahu

Εφόσον οι δημοσκοπήσεις που δημοσιεύονται μέχρι την προπαραμονή των εκλογών καλλιεργούν το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, στο οποίο έχω αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μου και ενώ επηρεάζουν τη μάζα, γιατί κάποιες φορές δεν συνάδουν με το αποτέλεσμα;

Η κοινή λογική προστάζει την αλλαγή της γνώμης των ψηφοφόρων την τελευταία στιγμή -ακολουθώντας π.χ. ένα σκάνδαλο που μπορεί να σπίλωσε την εικόνα του υποψηφίου... Εντούτοις, η ψυχολογία του ψηφοφόρου είναι πιο πολύπλοκη... Οι αποφασισμένοι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν αυτόν που αντιπροσωπεύει τα «θέλω» τους, ανεξάρτητα από το πώς συμπεριφέρθηκε…

To ποσοστό ανταπόκρισης του δείγματος παίζει και αυτό τον ρόλο του...


Οι σύγχρονες δημοσκοπήσεις δεν βασίζονται εξ ολοκλήρου σε «number-crunching», αλλά σε γνώμες ανθρώπων που μετατρέπονται σε αριθμούς. Οι σύγχρονες εταιρείες δημοσκοπήσεων συνήθως δεν αντλούν πληροφορίες από τους ψηφοφόρους που συνηθίζουν να απέχουν. Στην περίπτωση λοιπόν που οι εκ πεποιθήσεως απέχοντες ψηφοφόροι αποφασίσουν να ψηφίσουν, τότε δημιουργείται αυτό, το οποίο εμείς που έχουμε ασχοληθεί με έρευνες αποκαλούμε «statistical bias», με αποτέλεσμα να επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα...

Ο φόβος απομόνωσης και αποκλεισμού από τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας πιθανώς να αποτρέψει τον ψηφοφόρο από το να μοιραστεί ποια πολιτική γραμμή τον εκφράζει.

Το φαινόμενο που είναι γνωστό ως «Bradley Effect»προσφέρει μια πιθανή εξήγηση των αποκλίσεων που παρατηρούνται ορισμένες φορές μεταξύ των αποτελεσμάτων των εκλογών και των δημοσκοπήσεων και αφορά στην επιλογή των ψηφοφόρων. Το «Bradley Effect» πήρε το όνομά του από τον Tom Bradley, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος του Λος Άντζελες επί 20 συναπτά έτη. Ο Tom Bradley το 1982 έχασε την εκλογική «μάχη» για τη θέση του κυβερνήτη της Καλιφόρνια, διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις, οι οποίες έδειχναν προβάδισμα υπέρ του.

Οι ειδικοί, θέλοντας να βρουν εξήγηση στο γιατί οι δημοσκοπήσεις δεν επαληθεύτηκαν, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ψηφοφόροι, προκειμένου να αποφύγουν την κοινωνική επίκριση των πολιτικών τους πεποιθήσεων, συχνά υποκρύπτουν ποιο κόμμα τους εκφράζει και το οποίο καταλήγουν να ψηφίζουν!

Η φωνή της σιωπής ήταν δυνατή!



Το φαινόμενο «Bradley Effect» βρίσκει πρόσφορο έδαφος στη βασική προϋπόθεση για την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων μιας δημοσκόπησης, που αφορά στην ανθρώπινη γνώμη, η οποία βασίζεται στην ειλικρίνεια των ερωτηθέντων, καταρρίπτοντας παράλληλα το «Bandwagon Effect», που υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι έχουν τάση να συμφωνούν με την πλειοψηφία... Ή μήπως η πλειοψηφία είναι οι μυστικοί υποστηρικτές, που αρνούνται να ταυτιστούν με τον υποτιθέμενο εν δυνάμει νικητή των εκλογών, ενώ αντίθετα πεισμώνουν και ενδεχομένως καταλήγουν να ανατρέπουν τυχόν προβλέψεις;

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

Ψυχολογικός εκφοβισμός: Ψυχική «κατάδυση» στη συμπεριφορά του θύτη

Έλσα Μπάρδα02/11/201616:33

O «Ψυχολογικός Εκφοβισμός Ενηλίκων» στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Τo ψυχολογικό bullying (εκφοβισμός) αφορά σκόπιμες επαναλαμβανόμενες επιθετικές συμπεριφορές που έχουν στόχο την κυριαρχία του θύτη μέσα από την πρόκληση ψυχικού πόνου στο θύμα.

Το bullying δεν περιορίζεται μόνο στα παιδιά και στους εφήβους, στο πλαίσιο του σχολείου, Υφίσταται και στους ενήλικες -π.χ. στις διαπροσωπικές σχέσεις στον εργασιακό χώρο ή ακόμα και γείτονας μπορεί να λειτουργεί με τρόπο εκφοβιστικό.

Η μορφή εκφοβισμού που επιλέγουν οι ενήλικες θύτες δεν αφορά κατά την πλειοψηφία σωματικό, αλλά ψυχολογικό bullying, γι' αυτό το παρόν άρθρο επικεντρώνεται στις ψυχολογικές προεκτάσεις του.

Παιχνίδια εξουσίας μέσα από το bullying... τύπου «Who is the boss?» («Ποιος είναι το αφεντικό;»)

Οι θύτες, μέσα από την περιφρόνηση και την εμπάθεια που δείχνουν στο θύμα, αντλούν ικανοποίηση, με την οποία εφοδιάζουν την αυτοεκτίμησή τους. Το παιχνίδι εξουσίας μπορεί να είναι μονόπλευρο και το θύμα να μην αποτελεί πραγματική απειλή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, ιδιαίτερα στο ανώνυμο διαδικτυακό bullying, ο θύτης συνήθως έχει υπάρξει θύμα ή συνεχίζει να είναι υποτακτικός στην καθημερινότητά του -συνεπώς, εκτονώνει τον θυμό του ανώνυμα, όπως π.χ. με προσβλητικά σχόλια.

«Όνειρο ζωής» του θύτη... να εκτοπίσει το «θύμα» του...

Σε άλλες περιπτώσεις -κυρίως στις διαπροσωπικές και εργασιακές σχέσεις- ο θύτης, μέσω του εκφοβισμού, επιδιώκει σχέση εξάρτησης... Όπως ακριβώς στο Σύνδρομο της Στοκχόλμης (στο οποίο είχα αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μου), έτσι και μέσα από την απαξίωση του θύματος, ο θύτης κατοχυρώνει την απόλυτη εξουσία απέναντι στο θύμα. Ο θύτης αρχικά παρουσιάζει προφίλ γενναιόδωρου χαρακτήρα -ψυχικά και υλικά- και, όταν νιώσει ότι το θύμα του πιέζεται, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ανεξάρτητα από εκείνον, τότε βιώνει απειλή, διότι δεν μπορεί να καθοδηγεί το θύμα.

Έτσι, διατηρεί την σχέση αυτή μέσα από τον εκφοβισμό ή διακόπτει απότομα την σχέση για να ικανοποιήσει τον ναρκισσισμό του απέναντι στον περίγυρο, ότι αυτός/αυτή πήρε πρώτος/πρώτη θέση.

Στην περίπτωση των διαπροσωπικών σχέσεων, εκτός από τις κλασικές εκδικητικές συμπεριφορές θυτών, επειδή ένιωσαν απόρριψη από το θύμα -π.χ. επέλεξαν να το τιμωρήσουν, προβάλλοντας προσωπικές τους στιγμές στο Διαδίκτυο χωρίς τη συναίνεση του θύματος-, υπάρχουν και αυτές οι περιπτώσεις που το bullying χρησιμοποιείται ως μέσο, προκειμένου να εκβιάσει ψυχολογικά την επανασύνδεση ο θύτης με το θύμα του... Η μεγαλύτερη νίκη του θύτη-εκβιαστή είναι να πείσει το θύμα ότι φταίει το ίδιο για το bullying που έχει υποστεί.

Αθέμιτος ανταγωνισμός και εργασιακό bullying - Δείγμα γραφής... το φαντασιακό σενάριο του θύτη... άντε να  αποδείξει το θύμα ότι δεν είναι ελέφαντας!


Οι θύτες επιδιώκουν να μειώνουν στοχευμένα άτομα, προκειμένου να γίνουν οι ίδιοι πιο δημοφιλείς στον εργασιακό τους χώρο. Ο εκφοβισμός προκαλείται, με σκοπό ο θύτης να απογοητεύσει και να ξεφορτωθεί το θύμα, το οποίο είναι πολύ πιθανό τελικά να εξαντληθεί ψυχικά και να αποσυρθεί από την εργασία του.

Για ορισμένους θύτες το bullying αποτελεί άμυνα μιας φαντασιακής εν αναμονή επίθεσης -όπως και να 'χει, δεν αποτελεί φυσιολογική συμπεριφορά. Ο θύτης επιλέγει προσεκτικά το θύμα του, γνωρίζοντας ότι εκείνο είναι αδύναμο ή ευκολόπιστο, συνεπώς ακίνδυνο να λειτουργήσει τιμωρητικά ή εκδικητικά -άρα, υπάρχει ανοχή στην επίθεση. Ο θύτης, έχοντας στοχοποιήσει το θύμα του, ξεσπάσει πάνω του τα αρνητικά συναισθήματα που τον διακατέχουν -π.χ. φθόνο, θυμό, ζήλια.

Ο «Εργασιακός Εκφοβισμός» αποσκοπεί στη μείωση της αποδοτικότητας του θύματος. Ο αρνητικός εργασιακός περίγυρος και τα εμπόδια ενδεχομένως να ρίξουν το ηθικό του θύματος. Οι θύτες ως επί το πλείστον είναι δειλοί και ποντάρουν σε συμμαχίες. Μέσα από τις συκοφαντίες και τα ψέματα «φωτογραφίζουν» το θύμα τους, προσπαθώντας απροκάλυπτα να του χαλάσουν την εικόνα και οδηγώντας το στην απομόνωση και πιθανώς στην κατάθλιψη.

Οι τύποι του ενήλικου θύτη είναι οι εξής:

1) Χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του Νάρκισσου Θύτη είναι ο εγωκεντρισμός, η αλαζονεία και η υπεροψία. Ο νάρκισσος θύτης αντλεί ευχαρίστηση από τον ψυχολογικό πόνο που προκαλεί στους άλλους, αδιαφορώντας για τις συνέπειες των πράξεών του, χωρίς ίχνος μεταμέλειας.

2) Χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του Απερίσκεπτου Θύτη είναι η παρόρμηση και η έλλειψη μεθόδευσης. Ο απερίσκεπτος θύτης αδυνατεί να ελέγξει τον θυμό του και το θύμα μπορεί απλά να είναι μια αφορμή, για να ξεσπάσει όλη την συναισθηματική ένταση που βιώνει εκείνη την περίοδο.

3) Χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του Επιθετικού Θύτη είναι η απειλή σωματικής βλάβης, η καταστροφή περιουσίας κτλ.

4) Χαρακτηριστικά του Λεκτικού Θύτη είναι οι συκοφαντίες, η διάδοση ψευδών φημών, ο σαρκασμός και η ειρωνεία για το θύμα.

Σε αυτό το σημείο να τονίσω ότι συνήθως η ειρωνεία που ουσιαστικά «φωτογραφίζει» το θύμα γίνεται υπό τη «σκιά» συντεχνίας. Με λίγα λόγια, ο θύτης θα χρησιμοποιήσει στο παιχνίδι του εκφοβισμού και άλλα άτομα, προκειμένου το θύμα να εγκλωβιστεί και να αισθανθεί αβοήθητο -π.χ. «είμαι ΕΝΑΣ και είναι ΕΠΤΑ, ποιον θα πιστέψουν;».

Ο πιο συχνός εκφοβισμός είναι μέσα από τo Διαδίκτυο -π.χ. με e-mail. Τι πιο απλό για τον θύτη, εάν θέλει να σας απομονώσει, να σας κλείνει τον λογαριασμό στο Facebook ή να σας βρίζει μέσα από ψεύτικα προφίλ κτλ.

Θύτης όμως δεν είναι μόνο αυτός που προκαλεί τον εκφοβισμό, αλλά επίσης παρατηρεί χωρίς να αποτρέπει παραβατικές συμπεριφορές. Ο παρατηρητής-θύτης θεωρεί ότι η συνεργασία με τον θύτη, του προσδίδει δύναμη -διαφορετικά, το να υποστηρίξει το θύμα, σημαίνει ότι θα βιώσει παράπλευρες απώλειες. Ο παρατηρητής-θύτης γίνεται έμμεσα συνεργός παραβατικών συμπεριφορών....

Να τα λέμε... τα περί συντεχνιών... και αρνητικών προσήμων...


Με παιδική αφέλεια οι παρατηρητές θύτες-συνεργοί θεωρούν ότι ο θύτης δεν θα έπραττε ποτέ το ίδιο σε εκείνους... Τα κακά νέα είναι ότι, εφόσον ο θύτης άνευ ουσιαστικού λόγου στοχοποιεί ένα άτομο και το «πυρπολεί» μέχρι τελικής πτώσεως, μόλις αισθανθεί απειλή από τον συνεργό του, δεν θα διστάσει να ακολουθήσει την ίδια και χειρότερη πρακτική, προκειμένου να τον εξοντώσει...

Το πρωτεύον για το θύμα είναι να αναζητήσει βοήθεια από τις αρμόδιες εκάστοτε υπηρεσίες του κράτους και να αναφέρει τι του συμβαίνει... Καμία συντεχνία που στηρίζεται σε συμπεριφορές άδικες, γεμάτες μίσος και κακία, δεν μπορεί ούτε πρόκειται να προστατέψει τον θύτη στα δύσκολα...

Μην φοβάστε λοιπόν! Πείτε «όχι» στον εκφοβισμό... Μην φοβάστε τους θύτες. Είναι ανίκανοι να ανταγωνιστούν μαζί σας, γιατί μόνο μέσω του ψυχολογικού πολέμου μπορούν να σας «σπάσουν»...

Μην δίνετε τέτοια χαρά σε τοξικούς χαρακτήρες! Αφήνουμε πίσω μας την ασχήμια και κοιτάμε μπροστά! Θα βρουν κάποιο άλλο θύμα να δώσει νόημα στη ζωή τους!



- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

Η αδυναμία διαχείρισης προβλημάτων και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας στο πιάτο των διατροφικών διαταραχών

• Ημερομηνία:19/10/2016
• Κατηγορίες:Άρθρα και Νέα Υγεία Ψυχολογία

Twee

Έλσα Μπάρδα

Κλινικός Ψυχολόγος

Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Η δυσκολία να αντιμετωπίσει κάποιος τις προκλήσεις, απειλούν την αυτοεκτίμηση και σηματοδοτούν τις διατροφικές διαταραχές. Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως νευρικότητα, καταθλιπτικές τάσεις, τελειομανία και αυτοκριτική αποτελούν παράγοντες που συμβάλουν στην μη υγιεινή κατανάλωση τροφής καθώς και στην δυσκολία διαχείριση του βάρους. H ιδιοσυγκρασία (συναισθηματική αστάθεια), ιδεοληψία και τελειομανία παίζουν μεγάλο ρόλο στην προδιάθεση για διατροφικές διαταραχές, ιδιαίτερα στην ανορεξία και την βουλιμία.  

Ανορεξία και βουλιμία από την γνώμη των άλλων...

Προκειμένου τα άτομα που υποφέρουν από ανορεξία και βουλιμία έχουν έντονη επιθυμία να επιτύχουν και να ξεχωρίσουν, γίνονται ανταγωνιστικοί. Παράλληλα έχουν την τάση να συγκρίνουν την εμφάνιση και τα επιτεύγματά τους με μη ρεαλιστικά πρότυπα και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μειονεκτούν συγκριτικά με τα πρότυπα τους. 

Η ψυχογενής ανορεξία μέσα από τον καθρέφτισμα των άλλων 

Αν η ψυχογενής ανορεξία μπορούσε να οπτικοποιηθεί τότε αυτή η εικόνα θα περιέγραφε ένα άτομο το οποίο ‘’δεν πιάνει πολύ χώρο’’... ένα άτομο που αδυνατεί να διεκδικήσει το δικαίωμα έκφρασης συναισθημάτων εξαιτίας του φόβου απόρριψης.

Η αυτοκριτική που κάνουν στον εαυτό τους περνά μέσα από έναν πλασματικό καθρέφτη (το πώς τους βλέπουν οι άλλοι) και όχι τις προσωπικές τους προσδοκίες με αποτέλεσμα η αυτοεκτίμηση τους να απορρέει από την γνώμη των άλλων ως προς το τι είναι αρεστό και τι όχι. Όπως είναι φυσικό το άγχος που διέπει κάποιον που προσπαθεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της μάζας είναι αφόρητο και πολύ πιθανό να καταρρεύσει.

Οι αθλητές για παράδειγμα οι oποίοι διατηρούν μια άψογη φυσική κατάσταση και ακολουθούν συγκεκριμένο και υγιεινό τρόπο διατροφής θέτουν δικά τους (εσωτερικά) πρότυπα και προσδοκίες συνεπώς μένουν ανεπηρέαστοι από εξωτερικά πρότυπα.

Ο αυτοκαταστροφικός φαύλος κύκλος της τελειομανίας

Η ατελείωτη αναζήτηση του τέλειου αδύνατου σώματος αντιπροσωπεύει την προσπάθεια κάποιου να αισθάνεται καλά αλλά παράλληλα εξυπηρετεί ως τιμωρία για το γεγονός ότι δεν αισθάνεται επαρκής

Μέσα από το πρίσμα της συμπεριφορικής προσέγγισης καταλήγουμε ότι ο ατελείωτος κύκλος των δυσλειτουργικών διατροφικών συμπεριφορών που συναντάμε στις διατροφικές διαταραχές τρέφεται και διαιωνίζεται από την τελειομανία. Η αδυναμία ανταπόκρισης σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες και στόχους καλλιεργεί το έδαφος της συνεχής δυσαρέσκειας και φόβου απόρριψης από το σύνολο. Ακόμα και όταν το άτομο επιτύχει κάποιους από τους στόχους ποτέ δεν είναι αρκετό θέτοντας συνεχώς παράλογες απαιτήσεις από τον εαυτό του.

Η τελειομανία συνοδεύεται από την εμμονή

Έρευνες έχουν δείξει ότι στην περίπτωση της ανορεξίας κυριαρχεί η εμμονή του απόλυτου ελέγχου της πρόσληψης τροφής. Η ακαμψία σκέψης οδηγεί στο μονοπάτι του άσπρου  μαύρου με απλά λόγια στην πρόσληψη τροφής ή στην μη πρόσληψη τροφής. Η απόκλιση από το καθεστώς αποχής στην πρόσληψη τροφής που αποσκοπεί στην απώλεια βάρους εκλαμβάνεται ως απαράδεκτη αποτυχία. Η εμμονή με τον απόλυτο έλεγχο οδηγεί σε αδυναμία αναγνώρισης εναλλακτικών συμπεριφορών όπως η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή όπου επίσης έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές συνήθως είναι απρόθυμοι να επηρεαστούν από οποιοδήποτε καλοπροαίρετη συμβουλή καθώς δεν αντιλαμβάνονται ότι διατροφική συμπεριφορά τους είναι δυσλειτουργική. Oι προσπάθειες του υποστηρικτικού δικτύου ανθρώπων και των ειδικών επιστημόνων, ως προς την αναγνώριση του προβλήματος, ενδεχομένως να πέφτουν στο κενό.

Ελλειμματική δεξιότητα λειτουργικής διαχείρισης καθημερινών προβλημάτων

Ευρήματα ψυχολογικών μελετών υποδεικνύουν ότι σε ορισμένες κλινικές περιπτώσεις η δυσλειτουργική διατροφική συμπεριφορά λειτουργεί ως υποκατάστατο της δεξιότητας αντιμετώπισης στρεσογόνων συνθηκών όπως ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, εργασιακό, ακαδημαϊκό στρες καθώς και μεταβατικές συνθήκες.

Οι άνθρωποι με ελλειμματικές δεξιότητες αντιμετώπισης διαχείρισης των συναισθημάτων τείνουν να τρώνε τα συναισθήματα τους.

Γιατί ο άνθρωπος στρέφεται συχνά προς τα τρόφιμα όταν είναι αναστατωμένος;

Ουσιαστικά οι διαταραγμένες συμπεριφορές πρόσληψης τροφής λειτουργούν ως μέθοδος αποφυγής των προβλημάτων που προκύπτουν καθώς οι δεξιότητες λειτουργικής διαχείρισης δεν είναι διαθέσιμες. Συνεπώς το άτομο που πάσχει από διατροφική διαταραχή χρησιμοποιεί την τροφή ως μέσο προσωρινής λύτρωσης, παρηγοριάς, αποστασιοποίησης από τα προβλήματα καθημερινότητα και απελευθερώνεται από την συναισθηματική ένταση και αυτό-τιμωρία.

Η πολυφαγία μουδιάζει τον συναισθηματικό πόνο προσφέροντας προσωρινή ανακούφιση

Σύμφωνα με την (ABA) Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς η πολυφαγία χαρακτηρίζεται από ένα διαρκές εξουθενωτικό μοτίβο ενοχικότητας το οποίο αντιμετωπίζεται πάλι μέσα από την πολυφαγία η οποία το ενισχύει.

Από έρευνες προκύπτει ότι το φαγητό λειτουργεί ως υποκατάστατο συναισθηματικής ικανοποίησης κυρίως σε περιπτώσεις της επεισοδιακής Υπερφαγίας που χαρακτηρίζεται από κρίσεις λαιμαργίας και απώλεια ελέγχου στην ποιότητα πρόσληψης τροφής συνοδευόμενα από ενοχικά αισθήματα. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια δίαιτα πρέπει να τροποποιηθεί αυτή η ενοχική σχέση με την τροφή. Η δυσφορία που προκύπτει από τα αισθήματα όπως η πλήξη, η θλίψη, ο θυμός και το στρες βρίσκουν ανακούφιση μέσα από τα επεισόδια υπερφαγίας. Κλινικές ψυχολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν το 50% των ατόμων που εκδηλώνουν επεισοδιακή Υπερφαγία έχουν ιστορικό κατάθλιψης.

Οι συμπεριφορικές δεξιότητες και η αυταποδοχή κλειδί για τον υγιεινό τρόπο διατροφής

Ως κλινικός ψυχολόγος και αναλύτρια εφαρμοσμένης συμπεριφοράς επισημαίνω την ανάγκη τροποποίησης αρνητικών γνωστικών μοτίβων σκέψης και δυσλειτουργικού μοτίβου συμπεριφοράς θεραπευτική παρέμβαση που περιλαμβάνει τροποποίηση αρνητικών σκέψεων και δυσλειτουργικών συμπεριφορών μέσω της συμπεριφορικής θεραπείας από πιστοποιημένο θεραπευτή-ψυχολόγου σε συνδυασμό με την διαιτολογική παρέμβαση του κλινικού διαιτολόγου προκειμένου κάποιος να επιτύχει τα βέλτιστα αποτελέσματα.

Η αυταποδοχή μας θα πρέπει να είναι άνευ όρων, τότε μόνο μπορεί κάποιος να αξιολογήσει σωστά και να εκτιμήσει τον εαυτό του προκειμένου να ακολουθεί υγιεινή διατροφή.

Καλή επιτυχία στις προσπάθειες σας!!

Οδική συμπεριφορά: Τι αποκαλύπτει για την προσωπικότητά σας

Έλσα Μπάρδα08/10/2016

Η «Οδική συμπεριφορά και προσωπικότητά» στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Η φυσιογνωμία κάθε ατόμου αποκαλύπτει στοιχεία της προσωπικότητάς του και η επιλογή αγοράς αυτοκινήτου, καθώς και ο τρόπος που οδηγεί το αυτοκίνητό του, σύμφωνα με την επιστήμη της Ψυχολογίας, αποκαλύπτουν πτυχές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.



Θα έχετε ακούσει ορισμένες φορές τους φίλους σας να περιγράφουν τα χαρακτηριστικά του αυτοκινήτου τους με δέος. Σύμφωνα με έρευνες του University of Florida, οι άνθρωποι τείνουν να ταυτίζουν (μεταφορική έννοια) τα μοντέλα αμαξιών με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους. Πολλοί οδηγοί επιλέγουν τα οχήματά τους, με βάση τον τρόπο που σχετίζονται με τα εν λόγω οχήματα.

Υπάρχουν καθοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά του οδηγού, όπως η ψυχολογική του διάθεση στον χωροχρόνο του «εδώ και τώρα», καθώς και το ταμπεραμέντο του.

Η επιθετική οδήγηση υποσκιάζει το συναίσθημα του θυμού. Στην περίπτωση αυτή, η οδήγηση αποτελεί ένα διαθέσιμο μέσο διοχέτευσης των αρνητικών συναισθημάτων.

Ο θυμός στρέφεται προς τους άλλους οδηγούς, προσφέροντας προσωρινή ανακούφιση. Η προσωπικότητα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο οδήγησης, καθώς καθρεφτίζει τον συναισθηματικό κόσμο του οδηγού.

«Η ευτυχία συσχετίζεται με την αυξημένη οδική ταχύτητα, ενώ η κατάθλιψη το αντίθετο»

• Προσεκτικός οδηγός - Χαρακτηριστικό του  οδηγού με προσεκτικό στιλ οδήγησης, είναι ότι σέβεται τους οδικούς κανόνες, αποφεύγει το ρίσκο να ανταγωνιστεί με άλλους οδηγούς. Οι προσεκτικοί οδηγοί συμπεριφέρονται με σύνεση και στην προσωπική τους ζωή, καθώς προσαρμόζονται στους κανόνες χωρίς αντιδράσεις. Ο προσεκτικός οδηγός είναι συνήθως αρκετά ορθολογιστής. Μπορεί και ελέγχει τα συναισθήματά του όταν οδηγεί.

• Επιθετικός οδηγός - Εκφράζει τον θυμό του κατά την διάρκεια της οδήγησης. Αυτού του τύπου οι οδηγοί έχουν την τάση να επιλέγουν επιβλητικά αμάξια, προκειμένου να κυριαρχήσουν οπτικά. Ένα μεγάλο και επιβλητικό αμάξι αποτελεί ένδειξη δύναμης και εν μέρει μπορεί να εκφοβίσει πιο εύκολα άλλους οδηγούς. Φανταστείτε π.χ. μια γυναίκα, όταν επιστρέφει στο σπίτι της από τον περιφερειακό, να την έχει πάρει από πίσω ένα μεγάλο σε διαστάσεις αμάξι. Δεν θα φοβηθεί το ίδιο, αν αυτό είναι μικρών διαστάσεων... Επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν πως οι επιθετικοί άνθρωποι έχουν ως πεποίθηση ότι η βία είναι η καλύτερη πρακτική, προκειμένου να επιλυθεί μια σύγκρουση. Ορισμένες φορές ο επιθετικός οδηγός θυμίζει τιμωρό και δεν θα διστάσει να βγει από το αμάξι, για να συνεχίσει έναν καβγά.



Επιθετική οδήγηση και ψυχολογικές προεκτάσεις 

• Control freak οδηγός - Έχει εμμονή με τον απόλυτο έλεγχο, που συνήθως εκφράζει μέσα από την επιμονή και το πείσμα, προκειμένου να διατηρήσει τον έλεγχο της κατάστασης. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η επιθετική αντίδραση προς τους άλλους οδηγούς, καθώς με αυτό τον τρόπο αντιστέκεται στο να τον αναγκάσουν να κάνει κάτι που δεν θέλει να κάνει.

«Η υπερβολική ευθιξία είναι έκφραση αισθήματος κατωτερότητας» (Alfred Adler)

• Εγωπαθής οδηγός - Έχει αλλεργία σε αυτούς που τον προσπερνάνε, διότι το εγώ του είναι τόσο διογκωμένο μέσα από το άκαμπτο πρίσμα του επιτεύγματος, που θεωρεί τον εαυτό του πιο άξιο συγκριτικά με άλλους. Αδυνατεί να δεχτεί ότι μπορεί να έρθει σε δεύτερη θέση. Συνήθως διακατέχεται από διπολική διάθεση -π.χ. ενώ οδηγεί ήρεμα, αν κάποιος τον προσπεράσει, μετατρέπεται σε εμμονικό ανταγωνιστή, καθώς εκλαμβάνει το προσπέρασμα ως περιφρόνηση. Αρκετά επικριτικός με τους άλλους, θεωρεί ότι όλοι είναι ανίκανοι, έκτος από τον ίδιο. Είναι πολύ πιθανό να αρχίσει να φωνάζει σε άλλους οδηγούς εκ του ασφαλούς μέσα από το αμάξι του.



• Νάρκισσος οδηγός - Θεωρεί τον εαυτό του προέκταση του οχήματός του, που είναι σαν το δικό του μικρό βασίλειο με ρόδες. Το αμάξι του προσφέρει δύναμη και επισκιάζει κάθε αδύναμο σημείο του. Επειδή ο νάρκισσος δίνει μεγάλη έμφαση στην εξωτερική του εμφάνιση, μην σας παραξενέψει αν επιλέξει την ενδυματολογική του γκαρνταρόμπα σε σχέση με το χρώμα του αμαξιού του...

• Οδηγός με αίσθημα κατωτερότητας - Αναζητά την επιβεβαίωση μέσα από φθηνές νίκες -π.χ. να προκαλέσει άνευ λόγου έναν άλλο οδηγό. Σύμφωνα με την επιστήμη της Ψυχολογίας, όταν ένας άνθρωπος αδυνατεί να ικανοποιήσει την επιθυμία του για επιτυχία, τότε αναζητά αυτή την επιτυχία μέσα από εφήμερα εφικτά πλαίσια, που ενδεχομένως να μην έχουν κανένα νόημα στην προσωπική ζωή.



Τα τηλέφωνα και τα sms σε φίλους μπορούν να περιμένουν... Η ασφάλειά σας ΟΧΙ!

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το University of Alabama, οι οδηγοί με εξωστρεφή προσωπικότητα τείνουν να έχουν οδική συμπεριφορά με ρίσκο κινδύνου -π.χ. να στέλνουν sms καθώς οδηγάνε, αποσπώντας την προσοχή τους από το τιμόνι. Στον αντίποδα έχουμε τους ανθρώπους που είναι δεκτικοί και βολικοί εκ φύσεως. Δέχονται τους κανόνες της οδικής συμπεριφοράς και βάζουν προτεραιότητα την ασφάλειά τους.



Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα συμπεράσματα σχετικά με την οδική συμπεριφορά και την προσωπικότητα του οδηγού στα οποία βασίζονται στατιστικά οι μελέτες είναι αυτό που, εμείς οι ψυχολόγοι που έχουμε γνώση στατιστικής μεθοδολογίας και έχουμε εμπλακεί ερευνητικά, ονομάζουμε «συσχετίσεις». Συνεπώς, μιλάμε για πιθανότητες και όχι για τον γενικό κανόνα.

Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ΑΒΑ) υποστηρίζει ότι εσωτερικές ψυχολογικές διεργασίες (σκέψεις, συναισθήματα) δεν διαχωρίζονται από την εξωτερική συμπεριφορά του ανθρώπου ως προς την λειτουργία τους, καθώς τα χαρακτηριστικά τους διέπονται από τους ίδιους νόμους που διέπουν και την εξωτερική συμπεριφορά, την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον.

Θα ήθελα να αποσαφηνίσω εδώ ότι οι μελέτες δεν έχουν διεξαχθεί σε ελληνικό πληθυσμό. Η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου επηρεάζεται από το φυσικό περιβάλλον της χώρας που ζει, καθώς και από την κουλτούρα της. Άλλωστε, οι Έλληνες είναι αρκετά επικοινωνιακοί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν αίσθημα ευθύνης!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.