Η αδυναμία διαχείρισης προβλημάτων και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας στο πιάτο των διατροφικών διαταραχών

• Ημερομηνία:19/10/2016
• Κατηγορίες:Άρθρα και Νέα Υγεία Ψυχολογία

Twee

Έλσα Μπάρδα

Κλινικός Ψυχολόγος

Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Η δυσκολία να αντιμετωπίσει κάποιος τις προκλήσεις, απειλούν την αυτοεκτίμηση και σηματοδοτούν τις διατροφικές διαταραχές. Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως νευρικότητα, καταθλιπτικές τάσεις, τελειομανία και αυτοκριτική αποτελούν παράγοντες που συμβάλουν στην μη υγιεινή κατανάλωση τροφής καθώς και στην δυσκολία διαχείριση του βάρους. H ιδιοσυγκρασία (συναισθηματική αστάθεια), ιδεοληψία και τελειομανία παίζουν μεγάλο ρόλο στην προδιάθεση για διατροφικές διαταραχές, ιδιαίτερα στην ανορεξία και την βουλιμία.  

Ανορεξία και βουλιμία από την γνώμη των άλλων...

Προκειμένου τα άτομα που υποφέρουν από ανορεξία και βουλιμία έχουν έντονη επιθυμία να επιτύχουν και να ξεχωρίσουν, γίνονται ανταγωνιστικοί. Παράλληλα έχουν την τάση να συγκρίνουν την εμφάνιση και τα επιτεύγματά τους με μη ρεαλιστικά πρότυπα και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μειονεκτούν συγκριτικά με τα πρότυπα τους. 

Η ψυχογενής ανορεξία μέσα από τον καθρέφτισμα των άλλων 

Αν η ψυχογενής ανορεξία μπορούσε να οπτικοποιηθεί τότε αυτή η εικόνα θα περιέγραφε ένα άτομο το οποίο ‘’δεν πιάνει πολύ χώρο’’... ένα άτομο που αδυνατεί να διεκδικήσει το δικαίωμα έκφρασης συναισθημάτων εξαιτίας του φόβου απόρριψης.

Η αυτοκριτική που κάνουν στον εαυτό τους περνά μέσα από έναν πλασματικό καθρέφτη (το πώς τους βλέπουν οι άλλοι) και όχι τις προσωπικές τους προσδοκίες με αποτέλεσμα η αυτοεκτίμηση τους να απορρέει από την γνώμη των άλλων ως προς το τι είναι αρεστό και τι όχι. Όπως είναι φυσικό το άγχος που διέπει κάποιον που προσπαθεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της μάζας είναι αφόρητο και πολύ πιθανό να καταρρεύσει.

Οι αθλητές για παράδειγμα οι oποίοι διατηρούν μια άψογη φυσική κατάσταση και ακολουθούν συγκεκριμένο και υγιεινό τρόπο διατροφής θέτουν δικά τους (εσωτερικά) πρότυπα και προσδοκίες συνεπώς μένουν ανεπηρέαστοι από εξωτερικά πρότυπα.

Ο αυτοκαταστροφικός φαύλος κύκλος της τελειομανίας

Η ατελείωτη αναζήτηση του τέλειου αδύνατου σώματος αντιπροσωπεύει την προσπάθεια κάποιου να αισθάνεται καλά αλλά παράλληλα εξυπηρετεί ως τιμωρία για το γεγονός ότι δεν αισθάνεται επαρκής

Μέσα από το πρίσμα της συμπεριφορικής προσέγγισης καταλήγουμε ότι ο ατελείωτος κύκλος των δυσλειτουργικών διατροφικών συμπεριφορών που συναντάμε στις διατροφικές διαταραχές τρέφεται και διαιωνίζεται από την τελειομανία. Η αδυναμία ανταπόκρισης σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες και στόχους καλλιεργεί το έδαφος της συνεχής δυσαρέσκειας και φόβου απόρριψης από το σύνολο. Ακόμα και όταν το άτομο επιτύχει κάποιους από τους στόχους ποτέ δεν είναι αρκετό θέτοντας συνεχώς παράλογες απαιτήσεις από τον εαυτό του.

Η τελειομανία συνοδεύεται από την εμμονή

Έρευνες έχουν δείξει ότι στην περίπτωση της ανορεξίας κυριαρχεί η εμμονή του απόλυτου ελέγχου της πρόσληψης τροφής. Η ακαμψία σκέψης οδηγεί στο μονοπάτι του άσπρου  μαύρου με απλά λόγια στην πρόσληψη τροφής ή στην μη πρόσληψη τροφής. Η απόκλιση από το καθεστώς αποχής στην πρόσληψη τροφής που αποσκοπεί στην απώλεια βάρους εκλαμβάνεται ως απαράδεκτη αποτυχία. Η εμμονή με τον απόλυτο έλεγχο οδηγεί σε αδυναμία αναγνώρισης εναλλακτικών συμπεριφορών όπως η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή όπου επίσης έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές συνήθως είναι απρόθυμοι να επηρεαστούν από οποιοδήποτε καλοπροαίρετη συμβουλή καθώς δεν αντιλαμβάνονται ότι διατροφική συμπεριφορά τους είναι δυσλειτουργική. Oι προσπάθειες του υποστηρικτικού δικτύου ανθρώπων και των ειδικών επιστημόνων, ως προς την αναγνώριση του προβλήματος, ενδεχομένως να πέφτουν στο κενό.

Ελλειμματική δεξιότητα λειτουργικής διαχείρισης καθημερινών προβλημάτων

Ευρήματα ψυχολογικών μελετών υποδεικνύουν ότι σε ορισμένες κλινικές περιπτώσεις η δυσλειτουργική διατροφική συμπεριφορά λειτουργεί ως υποκατάστατο της δεξιότητας αντιμετώπισης στρεσογόνων συνθηκών όπως ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, εργασιακό, ακαδημαϊκό στρες καθώς και μεταβατικές συνθήκες.

Οι άνθρωποι με ελλειμματικές δεξιότητες αντιμετώπισης διαχείρισης των συναισθημάτων τείνουν να τρώνε τα συναισθήματα τους.

Γιατί ο άνθρωπος στρέφεται συχνά προς τα τρόφιμα όταν είναι αναστατωμένος;

Ουσιαστικά οι διαταραγμένες συμπεριφορές πρόσληψης τροφής λειτουργούν ως μέθοδος αποφυγής των προβλημάτων που προκύπτουν καθώς οι δεξιότητες λειτουργικής διαχείρισης δεν είναι διαθέσιμες. Συνεπώς το άτομο που πάσχει από διατροφική διαταραχή χρησιμοποιεί την τροφή ως μέσο προσωρινής λύτρωσης, παρηγοριάς, αποστασιοποίησης από τα προβλήματα καθημερινότητα και απελευθερώνεται από την συναισθηματική ένταση και αυτό-τιμωρία.

Η πολυφαγία μουδιάζει τον συναισθηματικό πόνο προσφέροντας προσωρινή ανακούφιση

Σύμφωνα με την (ABA) Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς η πολυφαγία χαρακτηρίζεται από ένα διαρκές εξουθενωτικό μοτίβο ενοχικότητας το οποίο αντιμετωπίζεται πάλι μέσα από την πολυφαγία η οποία το ενισχύει.

Από έρευνες προκύπτει ότι το φαγητό λειτουργεί ως υποκατάστατο συναισθηματικής ικανοποίησης κυρίως σε περιπτώσεις της επεισοδιακής Υπερφαγίας που χαρακτηρίζεται από κρίσεις λαιμαργίας και απώλεια ελέγχου στην ποιότητα πρόσληψης τροφής συνοδευόμενα από ενοχικά αισθήματα. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια δίαιτα πρέπει να τροποποιηθεί αυτή η ενοχική σχέση με την τροφή. Η δυσφορία που προκύπτει από τα αισθήματα όπως η πλήξη, η θλίψη, ο θυμός και το στρες βρίσκουν ανακούφιση μέσα από τα επεισόδια υπερφαγίας. Κλινικές ψυχολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν το 50% των ατόμων που εκδηλώνουν επεισοδιακή Υπερφαγία έχουν ιστορικό κατάθλιψης.

Οι συμπεριφορικές δεξιότητες και η αυταποδοχή κλειδί για τον υγιεινό τρόπο διατροφής

Ως κλινικός ψυχολόγος και αναλύτρια εφαρμοσμένης συμπεριφοράς επισημαίνω την ανάγκη τροποποίησης αρνητικών γνωστικών μοτίβων σκέψης και δυσλειτουργικού μοτίβου συμπεριφοράς θεραπευτική παρέμβαση που περιλαμβάνει τροποποίηση αρνητικών σκέψεων και δυσλειτουργικών συμπεριφορών μέσω της συμπεριφορικής θεραπείας από πιστοποιημένο θεραπευτή-ψυχολόγου σε συνδυασμό με την διαιτολογική παρέμβαση του κλινικού διαιτολόγου προκειμένου κάποιος να επιτύχει τα βέλτιστα αποτελέσματα.

Η αυταποδοχή μας θα πρέπει να είναι άνευ όρων, τότε μόνο μπορεί κάποιος να αξιολογήσει σωστά και να εκτιμήσει τον εαυτό του προκειμένου να ακολουθεί υγιεινή διατροφή.

Καλή επιτυχία στις προσπάθειες σας!!

Οδική συμπεριφορά: Τι αποκαλύπτει για την προσωπικότητά σας

Έλσα Μπάρδα08/10/2016

Η «Οδική συμπεριφορά και προσωπικότητά» στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Η φυσιογνωμία κάθε ατόμου αποκαλύπτει στοιχεία της προσωπικότητάς του και η επιλογή αγοράς αυτοκινήτου, καθώς και ο τρόπος που οδηγεί το αυτοκίνητό του, σύμφωνα με την επιστήμη της Ψυχολογίας, αποκαλύπτουν πτυχές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.



Θα έχετε ακούσει ορισμένες φορές τους φίλους σας να περιγράφουν τα χαρακτηριστικά του αυτοκινήτου τους με δέος. Σύμφωνα με έρευνες του University of Florida, οι άνθρωποι τείνουν να ταυτίζουν (μεταφορική έννοια) τα μοντέλα αμαξιών με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους. Πολλοί οδηγοί επιλέγουν τα οχήματά τους, με βάση τον τρόπο που σχετίζονται με τα εν λόγω οχήματα.

Υπάρχουν καθοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά του οδηγού, όπως η ψυχολογική του διάθεση στον χωροχρόνο του «εδώ και τώρα», καθώς και το ταμπεραμέντο του.

Η επιθετική οδήγηση υποσκιάζει το συναίσθημα του θυμού. Στην περίπτωση αυτή, η οδήγηση αποτελεί ένα διαθέσιμο μέσο διοχέτευσης των αρνητικών συναισθημάτων.

Ο θυμός στρέφεται προς τους άλλους οδηγούς, προσφέροντας προσωρινή ανακούφιση. Η προσωπικότητα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο οδήγησης, καθώς καθρεφτίζει τον συναισθηματικό κόσμο του οδηγού.

«Η ευτυχία συσχετίζεται με την αυξημένη οδική ταχύτητα, ενώ η κατάθλιψη το αντίθετο»

• Προσεκτικός οδηγός - Χαρακτηριστικό του  οδηγού με προσεκτικό στιλ οδήγησης, είναι ότι σέβεται τους οδικούς κανόνες, αποφεύγει το ρίσκο να ανταγωνιστεί με άλλους οδηγούς. Οι προσεκτικοί οδηγοί συμπεριφέρονται με σύνεση και στην προσωπική τους ζωή, καθώς προσαρμόζονται στους κανόνες χωρίς αντιδράσεις. Ο προσεκτικός οδηγός είναι συνήθως αρκετά ορθολογιστής. Μπορεί και ελέγχει τα συναισθήματά του όταν οδηγεί.

• Επιθετικός οδηγός - Εκφράζει τον θυμό του κατά την διάρκεια της οδήγησης. Αυτού του τύπου οι οδηγοί έχουν την τάση να επιλέγουν επιβλητικά αμάξια, προκειμένου να κυριαρχήσουν οπτικά. Ένα μεγάλο και επιβλητικό αμάξι αποτελεί ένδειξη δύναμης και εν μέρει μπορεί να εκφοβίσει πιο εύκολα άλλους οδηγούς. Φανταστείτε π.χ. μια γυναίκα, όταν επιστρέφει στο σπίτι της από τον περιφερειακό, να την έχει πάρει από πίσω ένα μεγάλο σε διαστάσεις αμάξι. Δεν θα φοβηθεί το ίδιο, αν αυτό είναι μικρών διαστάσεων... Επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν πως οι επιθετικοί άνθρωποι έχουν ως πεποίθηση ότι η βία είναι η καλύτερη πρακτική, προκειμένου να επιλυθεί μια σύγκρουση. Ορισμένες φορές ο επιθετικός οδηγός θυμίζει τιμωρό και δεν θα διστάσει να βγει από το αμάξι, για να συνεχίσει έναν καβγά.



Επιθετική οδήγηση και ψυχολογικές προεκτάσεις 

• Control freak οδηγός - Έχει εμμονή με τον απόλυτο έλεγχο, που συνήθως εκφράζει μέσα από την επιμονή και το πείσμα, προκειμένου να διατηρήσει τον έλεγχο της κατάστασης. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η επιθετική αντίδραση προς τους άλλους οδηγούς, καθώς με αυτό τον τρόπο αντιστέκεται στο να τον αναγκάσουν να κάνει κάτι που δεν θέλει να κάνει.

«Η υπερβολική ευθιξία είναι έκφραση αισθήματος κατωτερότητας» (Alfred Adler)

• Εγωπαθής οδηγός - Έχει αλλεργία σε αυτούς που τον προσπερνάνε, διότι το εγώ του είναι τόσο διογκωμένο μέσα από το άκαμπτο πρίσμα του επιτεύγματος, που θεωρεί τον εαυτό του πιο άξιο συγκριτικά με άλλους. Αδυνατεί να δεχτεί ότι μπορεί να έρθει σε δεύτερη θέση. Συνήθως διακατέχεται από διπολική διάθεση -π.χ. ενώ οδηγεί ήρεμα, αν κάποιος τον προσπεράσει, μετατρέπεται σε εμμονικό ανταγωνιστή, καθώς εκλαμβάνει το προσπέρασμα ως περιφρόνηση. Αρκετά επικριτικός με τους άλλους, θεωρεί ότι όλοι είναι ανίκανοι, έκτος από τον ίδιο. Είναι πολύ πιθανό να αρχίσει να φωνάζει σε άλλους οδηγούς εκ του ασφαλούς μέσα από το αμάξι του.



• Νάρκισσος οδηγός - Θεωρεί τον εαυτό του προέκταση του οχήματός του, που είναι σαν το δικό του μικρό βασίλειο με ρόδες. Το αμάξι του προσφέρει δύναμη και επισκιάζει κάθε αδύναμο σημείο του. Επειδή ο νάρκισσος δίνει μεγάλη έμφαση στην εξωτερική του εμφάνιση, μην σας παραξενέψει αν επιλέξει την ενδυματολογική του γκαρνταρόμπα σε σχέση με το χρώμα του αμαξιού του...

• Οδηγός με αίσθημα κατωτερότητας - Αναζητά την επιβεβαίωση μέσα από φθηνές νίκες -π.χ. να προκαλέσει άνευ λόγου έναν άλλο οδηγό. Σύμφωνα με την επιστήμη της Ψυχολογίας, όταν ένας άνθρωπος αδυνατεί να ικανοποιήσει την επιθυμία του για επιτυχία, τότε αναζητά αυτή την επιτυχία μέσα από εφήμερα εφικτά πλαίσια, που ενδεχομένως να μην έχουν κανένα νόημα στην προσωπική ζωή.



Τα τηλέφωνα και τα sms σε φίλους μπορούν να περιμένουν... Η ασφάλειά σας ΟΧΙ!

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το University of Alabama, οι οδηγοί με εξωστρεφή προσωπικότητα τείνουν να έχουν οδική συμπεριφορά με ρίσκο κινδύνου -π.χ. να στέλνουν sms καθώς οδηγάνε, αποσπώντας την προσοχή τους από το τιμόνι. Στον αντίποδα έχουμε τους ανθρώπους που είναι δεκτικοί και βολικοί εκ φύσεως. Δέχονται τους κανόνες της οδικής συμπεριφοράς και βάζουν προτεραιότητα την ασφάλειά τους.



Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα συμπεράσματα σχετικά με την οδική συμπεριφορά και την προσωπικότητα του οδηγού στα οποία βασίζονται στατιστικά οι μελέτες είναι αυτό που, εμείς οι ψυχολόγοι που έχουμε γνώση στατιστικής μεθοδολογίας και έχουμε εμπλακεί ερευνητικά, ονομάζουμε «συσχετίσεις». Συνεπώς, μιλάμε για πιθανότητες και όχι για τον γενικό κανόνα.

Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ΑΒΑ) υποστηρίζει ότι εσωτερικές ψυχολογικές διεργασίες (σκέψεις, συναισθήματα) δεν διαχωρίζονται από την εξωτερική συμπεριφορά του ανθρώπου ως προς την λειτουργία τους, καθώς τα χαρακτηριστικά τους διέπονται από τους ίδιους νόμους που διέπουν και την εξωτερική συμπεριφορά, την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον.

Θα ήθελα να αποσαφηνίσω εδώ ότι οι μελέτες δεν έχουν διεξαχθεί σε ελληνικό πληθυσμό. Η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου επηρεάζεται από το φυσικό περιβάλλον της χώρας που ζει, καθώς και από την κουλτούρα της. Άλλωστε, οι Έλληνες είναι αρκετά επικοινωνιακοί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν αίσθημα ευθύνης!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.