Η αδυναμία διαχείρισης προβλημάτων και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας στο πιάτο των διατροφικών διαταραχών
- Ημερομηνία:19/10/2016
- Κατηγορίες:Άρθρα και Νέα Υγεία Ψυχολογία
Έλσα Μπάρδα
Κλινικός Ψυχολόγος
Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς
Η δυσκολία να αντιμετωπίσει κάποιος τις προκλήσεις, απειλούν την αυτοεκτίμηση και σηματοδοτούν τις διατροφικές διαταραχές. Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως νευρικότητα, καταθλιπτικές τάσεις, τελειομανία και αυτοκριτική αποτελούν παράγοντες που συμβάλουν στην μη υγιεινή κατανάλωση τροφής καθώς και στην δυσκολία διαχείριση του βάρους. H ιδιοσυγκρασία (συναισθηματική αστάθεια), ιδεοληψία και τελειομανία παίζουν μεγάλο ρόλο στην προδιάθεση για διατροφικές διαταραχές, ιδιαίτερα στην ανορεξία και την βουλιμία.
Ανορεξία και βουλιμία από την γνώμη των άλλων...
Προκειμένου τα άτομα που υποφέρουν από ανορεξία και βουλιμία έχουν έντονη επιθυμία να επιτύχουν και να ξεχωρίσουν, γίνονται ανταγωνιστικοί. Παράλληλα έχουν την τάση να συγκρίνουν την εμφάνιση και τα επιτεύγματά τους με μη ρεαλιστικά πρότυπα και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μειονεκτούν συγκριτικά με τα πρότυπα τους.
Η ψυχογενής ανορεξία μέσα από τον καθρέφτισμα των άλλων
Αν η ψυχογενής ανορεξία μπορούσε να οπτικοποιηθεί τότε αυτή η εικόνα θα περιέγραφε ένα άτομο το οποίο ‘’δεν πιάνει πολύ χώρο’’... ένα άτομο που αδυνατεί να διεκδικήσει το δικαίωμα έκφρασης συναισθημάτων εξαιτίας του φόβου απόρριψης.
Η αυτοκριτική που κάνουν στον εαυτό τους περνά μέσα από έναν πλασματικό καθρέφτη (το πώς τους βλέπουν οι άλλοι) και όχι τις προσωπικές τους προσδοκίες με αποτέλεσμα η αυτοεκτίμηση τους να απορρέει από την γνώμη των άλλων ως προς το τι είναι αρεστό και τι όχι. Όπως είναι φυσικό το άγχος που διέπει κάποιον που προσπαθεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της μάζας είναι αφόρητο και πολύ πιθανό να καταρρεύσει.
Οι αθλητές για παράδειγμα οι oποίοι διατηρούν μια άψογη φυσική κατάσταση και ακολουθούν συγκεκριμένο και υγιεινό τρόπο διατροφής θέτουν δικά τους (εσωτερικά) πρότυπα και προσδοκίες συνεπώς μένουν ανεπηρέαστοι από εξωτερικά πρότυπα.
Ο αυτοκαταστροφικός φαύλος κύκλος της τελειομανίας
Η ατελείωτη αναζήτηση του τέλειου αδύνατου σώματος αντιπροσωπεύει την προσπάθεια κάποιου να αισθάνεται καλά αλλά παράλληλα εξυπηρετεί ως τιμωρία για το γεγονός ότι δεν αισθάνεται επαρκής
Μέσα από το πρίσμα της συμπεριφορικής προσέγγισης καταλήγουμε ότι ο ατελείωτος κύκλος των δυσλειτουργικών διατροφικών συμπεριφορών που συναντάμε στις διατροφικές διαταραχές τρέφεται και διαιωνίζεται από την τελειομανία. Η αδυναμία ανταπόκρισης σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες και στόχους καλλιεργεί το έδαφος της συνεχής δυσαρέσκειας και φόβου απόρριψης από το σύνολο. Ακόμα και όταν το άτομο επιτύχει κάποιους από τους στόχους ποτέ δεν είναι αρκετό θέτοντας συνεχώς παράλογες απαιτήσεις από τον εαυτό του.
Η τελειομανία συνοδεύεται από την εμμονή
Έρευνες έχουν δείξει ότι στην περίπτωση της ανορεξίας κυριαρχεί η εμμονή του απόλυτου ελέγχου της πρόσληψης τροφής. Η ακαμψία σκέψης οδηγεί στο μονοπάτι του άσπρου μαύρου με απλά λόγια στην πρόσληψη τροφής ή στην μη πρόσληψη τροφής. Η απόκλιση από το καθεστώς αποχής στην πρόσληψη τροφής που αποσκοπεί στην απώλεια βάρους εκλαμβάνεται ως απαράδεκτη αποτυχία. Η εμμονή με τον απόλυτο έλεγχο οδηγεί σε αδυναμία αναγνώρισης εναλλακτικών συμπεριφορών όπως η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή όπου επίσης έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές συνήθως είναι απρόθυμοι να επηρεαστούν από οποιοδήποτε καλοπροαίρετη συμβουλή καθώς δεν αντιλαμβάνονται ότι διατροφική συμπεριφορά τους είναι δυσλειτουργική. Oι προσπάθειες του υποστηρικτικού δικτύου ανθρώπων και των ειδικών επιστημόνων, ως προς την αναγνώριση του προβλήματος, ενδεχομένως να πέφτουν στο κενό.
Ελλειμματική δεξιότητα λειτουργικής διαχείρισης καθημερινών προβλημάτων
Ευρήματα ψυχολογικών μελετών υποδεικνύουν ότι σε ορισμένες κλινικές περιπτώσεις η δυσλειτουργική διατροφική συμπεριφορά λειτουργεί ως υποκατάστατο της δεξιότητας αντιμετώπισης στρεσογόνων συνθηκών όπως ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, εργασιακό, ακαδημαϊκό στρες καθώς και μεταβατικές συνθήκες.
Οι άνθρωποι με ελλειμματικές δεξιότητες αντιμετώπισης διαχείρισης των συναισθημάτων τείνουν να τρώνε τα συναισθήματα τους.
Γιατί ο άνθρωπος στρέφεται συχνά προς τα τρόφιμα όταν είναι αναστατωμένος;
Ουσιαστικά οι διαταραγμένες συμπεριφορές πρόσληψης τροφής λειτουργούν ως μέθοδος αποφυγής των προβλημάτων που προκύπτουν καθώς οι δεξιότητες λειτουργικής διαχείρισης δεν είναι διαθέσιμες. Συνεπώς το άτομο που πάσχει από διατροφική διαταραχή χρησιμοποιεί την τροφή ως μέσο προσωρινής λύτρωσης, παρηγοριάς, αποστασιοποίησης από τα προβλήματα καθημερινότητα και απελευθερώνεται από την συναισθηματική ένταση και αυτό-τιμωρία.
Η πολυφαγία μουδιάζει τον συναισθηματικό πόνο προσφέροντας προσωρινή ανακούφιση
Σύμφωνα με την (ABA) Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς η πολυφαγία χαρακτηρίζεται από ένα διαρκές εξουθενωτικό μοτίβο ενοχικότητας το οποίο αντιμετωπίζεται πάλι μέσα από την πολυφαγία η οποία το ενισχύει.
Από έρευνες προκύπτει ότι το φαγητό λειτουργεί ως υποκατάστατο συναισθηματικής ικανοποίησης κυρίως σε περιπτώσεις της επεισοδιακής Υπερφαγίας που χαρακτηρίζεται από κρίσεις λαιμαργίας και απώλεια ελέγχου στην ποιότητα πρόσληψης τροφής συνοδευόμενα από ενοχικά αισθήματα. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια δίαιτα πρέπει να τροποποιηθεί αυτή η ενοχική σχέση με την τροφή. Η δυσφορία που προκύπτει από τα αισθήματα όπως η πλήξη, η θλίψη, ο θυμός και το στρες βρίσκουν ανακούφιση μέσα από τα επεισόδια υπερφαγίας. Κλινικές ψυχολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν το 50% των ατόμων που εκδηλώνουν επεισοδιακή Υπερφαγία έχουν ιστορικό κατάθλιψης.
Οι συμπεριφορικές δεξιότητες και η αυταποδοχή κλειδί για τον υγιεινό τρόπο διατροφής
Ως κλινικός ψυχολόγος και αναλύτρια εφαρμοσμένης συμπεριφοράς επισημαίνω την ανάγκη τροποποίησης αρνητικών γνωστικών μοτίβων σκέψης και δυσλειτουργικού μοτίβου συμπεριφοράς θεραπευτική παρέμβαση που περιλαμβάνει τροποποίηση αρνητικών σκέψεων και δυσλειτουργικών συμπεριφορών μέσω της συμπεριφορικής θεραπείας από πιστοποιημένο θεραπευτή-ψυχολόγου σε συνδυασμό με την διαιτολογική παρέμβαση του κλινικού διαιτολόγου προκειμένου κάποιος να επιτύχει τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Η αυταποδοχή μας θα πρέπει να είναι άνευ όρων, τότε μόνο μπορεί κάποιος να αξιολογήσει σωστά και να εκτιμήσει τον εαυτό του προκειμένου να ακολουθεί υγιεινή διατροφή.
Καλή επιτυχία στις προσπάθειες σας!!
