Μοναξιά: Επιλογή ή «τιμωρία»; - Πότε κρύβει κινδύνους;

Έλσα Μπάρδα04/12/201516:1010

FacebookTwitterGoogle+LinkedIn

Όταν η μοναξιά γίνεται μια χρόνια κατάσταση, τότε κρύβει κινδύνους...

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν μοναξιά κάποια στιγμή στη ζωή. Η μοναξιά είναι μια συναισθηματική κατάσταση, όπου ο άνθρωπος βιώνει έντονο, θλιβερό συναίσθημα κενού, απομόνωσης, που συνοδεύεται από απελπισία, πικρία και ψυχική κούραση, μη αποδοχή των άλλων, έλλειψη αγάπης, εγκατάλειψη.

Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, με διαφορετικές εμπειρίες... Για το λόγο αυτό και το αίτιο και ο τρόπος που βιώνει ο καθένας μας τη μοναξιά, διαφοροποιείται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Το περιβάλλον επηρεάζει τη συμπεριφορά... τις σκέψεις... τα συναισθήματα

Οι συνθήκες που συνήθως πυροδοτούν τη μοναξιά ως φυσική συναισθηματική αντίδραση είναι η απώλεια -π.χ. διαζύγιο ή χωρισμός από μια μακροχρόνια σχέση. Η αλλαγή του τρόπου ζωής, όπως μετακόμιση σε μια άλλη χώρα, μπορεί να παράγει συναισθήματα της μοναξιάς, επηρεάζοντας την ψυχική μας υγεία.

Η μοναξιά δεν βαδίζει κατά κανόνα παράλληλο δρόμο με την κοινωνική απομόνωση, μπορεί όμως να οδηγήσει σε βάθος χρόνου στην κοινωνική απόσυρση. Γι' αυτό το λόγο, μοναξιά μπορεί να βιώνει ένας άνθρωπος, ο οποίος φαινομενικά είναι... party animal και πάντα περιβάλλεται από πλήθος ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει, όταν ο άνθρωπος νιώθει πως κανένας από την οικογένειά του ή τον κοινωνικό περίγυρο δεν τον/την καταλαβαίνουν. Το ίδιο μπορεί να συμβεί στα πλαίσια μιας ερωτικής σχέσης ως αποτέλεσμα της έλλειψης αγάπης, που συνοδεύεται από θυμό.

Μόνος ανάμεσα στο διαδικτυακό πλήθος

Το Βρετανικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας υποστηρίζει ότι οι νέοι ηλικίας 18 έως 24 ετών, οι οποίοι χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βιώνουν μεγαλύτερη μοναξιά συγκριτικά με ανθρώπους ηλικίας άνω των 55 ετών.

Η τεχνολογία και το Ίντερνετ προσφέρουν μεγαλύτερες δυνατότητες επικοινωνίας, ενισχύοντας την ποσότητα των επαφών, αλλά όχι την ποιότητα, διότι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη φυσική παρουσία της ανθρώπινης σχέσης.

Όταν το συναίσθημα μοναξιάς διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να θορυβήσει τον άνθρωπο που την βιώνει, διότι είναι πιθανό να αποτελεί σύμπτωμα ψυχικής διαταραχής, όπως η κατάθλιψη.

Όταν η μοναξιά γίνεται χρόνια κατάσταση, τότε κρύβει κινδύνους

Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι κοινωνικό ον και η κοινωνικοποίηση λειτουργεί ως ένστικτο επιβίωσης.

Όταν η ανάγκη για κοινωνικές σχέσεις δεν πληρείται, τότε έχει επιπτώσεις στην ψυχική, νοητική και σωματική υγεία. Έρευνες που διεξήχθησαν από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου αποκάλυψαν πλήθος από βιολογικές επιδράσεις στο νευρικό-καρδιαγγειακό και ανοσολογικό σύστημα, καθώς και στις γνωστικές λειτουργίες. Ο επικεφαλής της έρευνας, ψυχολόγος  Cacioppo, τόνισε ότι η μοναξιά, ακόμα και όταν δεν συνοδεύεται από άγχος ή κατάθλιψη , αποτελεί υψηλό παράγοντα κινδύνου για την υγεία από μόνη της. Η μοναξιά συμπεριλαμβάνεται στους παράγοντες που προκαλούν αύξηση του άγχους και της αρτηριακής πίεσης.

Το χρόνιο συναίσθημα της μοναξιάς υποδηλώνει αδυναμία στην προσαρμογή. Σύμφωνα με έρευνες, τα περισσότερα παιδιά που εγκατέλειψαν το σχολείο αντιμετώπισαν δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, ήταν απομονωμένα και ένιωθαν μοναξιά. Στην περίοδο της εφηβείας ως αντίδραση καταφεύγουν σε παραβατικές συμπεριφορές. Στους ενήλικες η μοναξιά μπορεί να είναι ο προθάλαμος της κατάθλιψης, υπερφαγίας, ψυχοσωματικών προβλημάτων και καταχρήσεων -π.χ. αλκοολισμός και ναρκωτικά.

Ένα μοναχικό παιδί που προσπαθεί να κάνει φίλους στο σχολείο έχει διαφορετικές ανάγκες από έναν μοναχικό γέροντα, που έχασε τη σύντροφο της ζωής του, τη γυναίκα του ή βλέπει σπάνια τα παιδιά και τα εγγόνια του.

Οι γιορτές μοιάζουν με τιμωρία όταν αισθάνεσαι μόνος...

Για τους ανθρώπους που βιώνουν τις γιορτές χωρίς οικογένεια ή κάποιον οικείο τους, το μοναχικό γιορτινό κλίμα τους δυσκολεύει και τους ρίχνει ακόμα περισσότερο τη διάθεση τα Χριστούγεννα, που είναι η πιο χαρούμενη γιορτή, καθώς εορτάζεται η γέννηση του Θεανθρώπου. Για εκείνους που αισθάνονται μοναξιά ή είναι μοναχικά άτομα, τους κάνει να αισθάνονται περισσότερο μόνοι, διότι δεν έχουν κάποιον άνθρωπο να μοιραστούν αυτήν τη χαρά.

Όταν η μοναχικότητα είναι επιλογή

Η κοινωνία στιγματίζει την επιλογή κάποιου να είναι μοναχικός, θεωρώντας την ως αδυναμία του ανθρώπου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Με βάση το προφίλ τους, οι μοναχικοί άνθρωποι είναι συνήθως ευαίσθητοι, που έχουν πληγωθεί κατά το παρελθόν. Για τους μοναχικούς ανθρώπους η μοναξιά είναι ένα είδος αποστασιοποίησης από οτιδήποτε τους πλήγωσε, ώστε να αφουγκραστούν τον εσωτερικό τους πόνο, να ανασυνταχθούν και να εξελιχθούν. 

Η εσωστρέφεια είχε τη δική της αλήθεια...

Η Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς (Applied behavior Analysis) υποστηρίζει ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων του περιβάλλοντός μας επηρεάζει την σφαίρα των σκέψεων, των συναισθημάτων, των πεποιθήσεων και τη συμπεριφορά μας. Με την αποστασιοποίηση από κάθε είδους επιρροή, ο άνθρωπος αποκτά μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τα «θέλω» του. Η υπαρξιακή διαδρομή προς την αυτογνωσία είναι μοναχική, επιτρέποντας την πρόσβαση σε δημιουργικές και διαισθητικές πτυχές του εαυτού σας. Άλλωστε, οι πιο σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή λαμβάνονται χωρίς εξωτερική επιρροή. 

Μήπως ο φόβος της μοναξιάς σας ελέγχει;

Στον αντίθετο πόλο των μοναχικών ανθρώπων, συναντούμε εκείνους που τρέμουν στην ιδέα της μοναξιάς, διότι τους δημιουργεί αισθήματα ανασφάλειας, άγχους και μελαγχολίας. Ο φόβος της μοναξιάς συσχετίζεται με τη χαμηλή αυτοπεποίθηση. Γι' αυτό το λόγο, οι άνθρωποι αυτοί αναζητούν συνεχώς την επιβεβαίωση μέσα από την αποδοχή των άλλων. Η απόρριψη αντιπροσωπεύει ένα είδος εγκατάλειψης, που τους δημιουργεί πανικό.

Αποτέλεσμα του πανικού και του άγχους είναι οι εσφαλμένες επιλογές. Οι άνθρωποι, οι οποίοι δεν νιώθουν άνετα με τον εαυτό τους, δυσκολεύονται να αναπτύξουν βαθύτερα επίπεδα εγγύτητας με το άλλο τους μισό. Σύμφωνα με κλινικές έρευνες, ο φόβος της μοναξιάς είναι ο πιο συχνός λόγος, που κάποιος επιλέγει να παραμείνει σε μια τοξική σχέση. Η σχέση που βασίζεται στο φόβο είναι καταδικασμένη σε δυστυχία...

Παίζει και η προσωπικότητα το ρόλο της...

Σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, οι άνθρωποι με αρνητική αυτοεικόνα είναι ευάλωτοι στη μοναξιά και στην κοινωνική αποξένωση, διότι θεωρούν ότι δεν αξίζουν την προσοχή των άλλων. Η ψυχοσύνθεση αυτών των ανθρώπων χαρακτηρίζεται συνήθως από απαισιοδοξία, αρνητικές σκέψεις, ενοχικότητα και φοβίες. Συνήθως δεν μπαίνουν καν στη διαδικασία να «χτίσουν» μια ουσιαστική σχέση από το φόβο της απόρριψης... Και, αν μπουν στη διαδικασία του να «χτίσουν» μια σχέση -π.χ. φιλική ή ερωτική- εξαιτίας του φόβου της απόρριψης, αποφεύγουν να βγάζουν προς τα έξω τον πραγματικό τους εαυτό.

Οι άνθρωποι που αισθάνονται μόνοι δεν σημαίνει ότι έχουν ανεπαρκείς κοινωνικές δεξιότητες, αλλά, προφανώς, επειδή αισθάνονται μοναξιά, δεν χρησιμοποιούν τις κοινωνικές δεξιότητες που έχουν στο έπακρο και απογοητεύονται, γιατί θεωρούν ότι δεν λαμβάνουν αυθεντική και ειλικρινή ανταπόκριση στην επικοινωνία και την κατανόηση. Σε εκείνες τις περιπτώσεις, όπου ο μοναχικός άνθρωπος νιώθει ανεπαρκής και ανάξιος, η γλώσσα του σώματός του εκπέμπει έλλειψη αυτοπεποίθησης και ενδεχομένως να απωθήσει τους άλλους.

Σύμφωνα με την Applied behavior Analysis, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι προϊόν αλληλεπίδρασης. Στην προκείμενη περίπτωση, αν επισκιάζουμε τα πραγματικά μας «θέλω», πίσω από τη μάσκα του τι νομίζουμε ότι είναι αρεστό, τότε δημιουργούμε τις προϋποθέσεις να μην μας καταλαβαίνουν οι άλλοι.

Οι νοητικές αναπαραστάσεις και οι προσδοκίες που έχει κάποιος από τον εαυτό του και από τους άλλους επηρεάζουν τη σχέση μαζί τους.

Η απογοήτευση ορισμένες φορές επηρεάζει τη διάθεση, ώστε να είναι είναι κανείς λιγότερο ανεκτικός σε επικριτικά σχόλια. Για το λόγο αυτό, η μοναξιά μερικές φορές μπορεί να εκφραστεί με θυμό ή και αγανάκτηση, απομακρύνοντας το φιλικό περίγυρο...

Η συναισθηματική αποδιοργάνωση δημιουργεί ανασφάλειες και φοβίες, συνεπώς οι μοναχικοί άνθρωποι μπορεί να νιώθουν ότι απειλούνται και αυτό να οδηγεί σε κοινωνική απόσυρση. Η αδυναμία στη λειτουργική αυτοδιαχείριση των συναισθημάτων που σχετίζονται με την απομόνωση, έχει ως αποτέλεσμα λανθασμένες αξιολογήσεις σχετικά με τις προθέσεις των άλλων ανθρώπων.

Το να αφιερώνετε χρόνο στον πιο σημαντικό άνθρωπο του κόσμου -τον εαυτό σας- έχει ανεκτίμητη αξία, αρκεί να μην φτάνει να περιθωριοποιεί τον ίδιο σας τον εαυτό. Στις   διαπροσωπικές σχέσεις χρειάζεται προσπάθεια, επιμονή και υπομονή, προκειμένου να μην φθαρούν και φτάσουν σε τέλμα.

Το αντίδοτο της μοναξιάς

Είμαστε οι πεποιθήσεις μας... Όταν πιστέψουμε ότι αξίζουμε την αγάπη, μόνο τότε θα εισπράξουμε αγάπη. Το μισοάδειο ποτήρι των μη ρεαλιστικών αρνητικών σκέψεων, μας στεγνώνει συναισθηματικά και μας βυθίζει στη μαύρη τρύπα της μοναξιάς. Ο δρόμος είναι μονόδρομος: το πέρασμα από τη μοιρολατρία στη δράση. 

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

Attachment theory: Η «θεωρία της προσκόλλησης»

Έλσα Μπάρδα07/09/201616:26

Η «θεωρία της προσκόλλησης» στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Τι τύπο προσκόλλησης έχετε με το παιδί σας; Πώς μπορείτε να τον αναγνωρίσετε; Πώς ο τύπος προσκόλλησης που είχατε με τους γονείς σας, επηρεάζει την ενήλικη ζωή σας στον τομέα των σχέσεων;

Τον ψυχολογικό όρο «attachment» (δεσμός προσκόλλησης) εισήγαγε αρχικά ο ψυχίατρος Dr. Bowlby, για να περιγράψει τον συναισθηματικό δεσμό που αναπτύσσεται ανάμεσα στο βρέφος και το άτομο που το φροντίζει (συνήθως την μητέρα). Χρησιμοποιώ τον ευρύ ψυχολογικό όρο «φροντιστής», καθώς την φροντίδα του παιδιού μπορεί να έχει αναλάβει, εκτός από την μητέρα, και κάποιο άλλο μέρος της οικογένειας. Το είδος του δεσμού που αναπτύσσει το βρέφος με τον φροντιστή εκδηλώνεται μέσα από την συμπεριφορά κυρίως κατά το δεύτερο έτος της ηλικίας του παιδιού, όπου επιθυμεί να εξερευνήσει το περιβάλλον. Κατά την διάρκεια της εξερευνητικής φάσης, το παιδί ανακαλύπτει καινούργια πράγματα και, όπως είναι φυσικό, αυτό ενδέχεται να το αγχώσει, με αποτέλεσμα να επιστρέφει στο άτομο που αισθάνεται ασφάλεια (γονέα/φροντιστή).

Τα παιδάκια ηλικίας 2 ετών αναζητούν αρκετά συχνά το βλέμμα των γονιών τους, προκειμένου να αισθανθούν ασφάλεια.

Μέσα από την κλινική μου εμπειρία (αξιολογήσεις) σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και νηπιαγωγεία, παρατήρησα ότι το άγχος αποχωρισμού που βιώνει ένα παιδί προσχολικής ηλικίας στην διάρκεια της πρώτης επαφής με τον παιδικό διαφοροποιείται από παιδί σε παιδί, καθώς και η αντίδραση κατά την επανένωση με τον γονέα... Το άγχος προς ξένα πρόσωπα στην διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι απόλυτα φυσιολογικό, αλλά επηρεάζεται από το είδος του δεσμού που το παιδί έχει αναπτύξει με τον γονέα.

Το 1969 η Dr Mary Ainsworth στο πασίγνωστο πείραμα «The Strange Situation» μελέτησε τις αντιδράσεις βρεφών (12-18 μηνών) σε συνθήκες χωρισμού και επανασύνδεσης της μητέρας και του βρέφους κατά την παρουσία ξένου ατόμου.

Τα αποτελέσματα του πειράματος οδήγησαν την Dr Ainsworth στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν τέσσερα είδη προσκόλλησης:



Σύμφωνα με το σύστημα αξιολόγησης που ονομάζεται Strange Situation Classification (SSC)

1. Ασφαλής δεσμός Προσκόλλησης: Το βρέφος θα βιώσει δυσφορία εάν ο γονέας αποχωρήσει και θα τον επιζητήσει. Στην φάση της επανένωσης θα ανταποκριθεί θετικά, έχοντας πλήρη εμπιστοσύνη στον γονέα

Όταν το παιδί σας αντιδρά απέναντι σας με θυμό, άγχος, φόβο ή και αδιαφορία

2. Χαρακτηριστικό της Αγχώδους/Αποφευκτικής Προσκόλλησης (avoidant attachment) είναι όταν το βρέφος βιώνει έντονο θυμό και αγωνία κατά την αποχώρηση του γονέα, που είναι αδύνατον να παρηγορηθεί, ακόμα και όταν αυτός επιστρέψει.

3. Τα βρέφη με Αμφίθυμη Προσκόλληση (ambivalent attachment), ενώ αρχικά δείχνουν να είναι απόλυτα εξαρτώμενα από τον γονέα, στην φάση της επανένωσης αντιστέκονται απέναντί του και επιθυμούν να ξεφύγουν.

4. Η Αποδιοργανωμένη Προσκόλληση (disorganized attachment) χαρακτηρίζεται από μη προβλέψιμες συμπεριφορές -π.χ. αδυναμία των βρεφών να ανταπεξέλθουν στις αλλαγές. Στην φάση της επανένωσης με τον φροντιστή παρουσιάζουν έντονα σημάδια σύγχυσης/φόβου -επίσης, δύσκολα θα παρηγορηθούν.

Αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πειράματος της Ainsworth:

Οι μητέρες των βρεφών με ασφαλή προσκόλληση ανταποκρίνονταν άμεσα στις ανάγκες του βρέφους, επιδεικνύοντας μεγαλύτερη ενσυναίσθηση απέναντί του.

Οι μητέρες των βρεφών με αγχώδη αποφευκτική προσκόλληση ήταν επικριτικές, τιμωρητικές, θύμωναν όταν τα παιδιά παρουσίαζαν μια σχετική απάθεια. Σε αυτή την περίπτωση οι ανάγκες των παιδιών περνούσαν σε δεύτερη μοίρα.

Οι μητέρες των βρεφών με αγχώδη αμφιθυμική προσκόλληση δεν ανταποκρίνονται με συνέπεια στην επίκληση του βρέφους για προσοχή. Αντίθετα, χαρακτηρίζονται από απαιτητικότητα. 

Ευρήματα ερευνών έχουν δείξει ότι τα παιδιά με ανασφαλή δεσμό, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, δυσκολεύονται να διαχειριστούν το άγχος και έχoυν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν ψυχοπαθολογία ως ενήλικες. Δεν θα ξεχάσω τα αποτελέσματα έρευνας που είχα διεξάγει στα πλαίσια της μεταπτυχιακής μου διατριβής, όπου τα αποτελέσματα έδειχναν συσχέτιση μεγαλύτερης ανοχής σε καταχρηστικές συμπεριφορές από γυναίκες που είχαν ανασφαλή δεσμό προσκόλλησης.

Για όσες μανούλες και μπαμπάδες έχουν παιδιά σε παιδικό σταθμό/νηπιαγωγείο και αναρωτιούνται για τον τύπο προσκόλλησης που έχουν με το παιδί τους, εκεί τα πράγματα περιπλέκονται πιο πολύ...  Οι συμπεριφορές που θα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς είναι η υπερβολική προσκόλληση και, στον αντίποδα, η υπερβολική ψυχρότητα ή απότομες εναλλαγές και των δύο... έντονη αμφιθυμία, έλλειψη πρωτοβουλίας, απάθεια, αδικαιολόγητος φόβος, υπερδιέγερση, επιθετικότητα συναισθηματικές διαταραχές, δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση με συνομήλικους, μη κατάλληλη ανταπόκριση στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, κοινωνικότητα χωρίς διακρίσεις.

Βασισμένη στην πολύχρονη κλινική μου εμπειρία με παιδιά, αλλά και σε μελέτες, εκτιμώ ότι υπάρχουν περιπτώσεις που η ελλειμματική φροντίδα έχει δραματικές επιπτώσεις στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, του οποίου η διαγνωστική εικόνα εκ πρώτης όψεως παραπέμπει σε εσφαλμένη αναπτυξιακή διαταραχή.

Σύμφωνα με το DSM-IV, η έναρξη συμπτωμάτων των διαταραχών προσκόλλησης (διαταραχή προσκόλλησης αντιδραστικού τύπου, διαταραχή μη ανεσταλμένου τύπου) είναι το 5ο έτος της ηλικίας του παιδιού και οφείλεται στο περιβάλλον (ελλειμματική φροντίδα, μη ανταπόκριση στις βασικές συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού, επανειλημμένες εναλλαγές των φροντιστών).

Οι συχνές εναλλαγές των φροντιστών που αναλαμβάνουν την φροντίδα του παιδιού από την βρεφική ηλικία έχουν ως αποτέλεσμα την αδυναμία δημιουργίας ποιοτικής σχέσης γονέα-παιδιού, επηρεάζοντας αργότερα το παιδί στην προσαρμογή και ρύθμιση των σχέσεων, ανάλογα με την συνθήκη.

Στην περίπτωση διαταραχής προσκόλλησης, οι πιο διαδεδομένες θεραπείες μεταξύ άλλων είναι η θεραπεία συμπεριφοράς (Applied Behavior Therapy), καθώς η συγκεκριμένη θεραπεία αποσκοπεί στην τροποποίηση συμπεριφοράς μέσα από την τροποποίηση του ελλειμματικού περιβάλλοντος. Μια άλλη εξίσου αποτελεσματική θεραπεία ειδικά για παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι η θεραπεία αλληλεπίδρασης (Interaction Therapy), η οποία αποσκοπεί στην βελτίωση της ποιότητας αλληλεπίδρασης μεταξύ βρέφους και γονέα. Θεωρώ, μέσα από την κλινική πράξη ως αναλύτρια εφαρμοσμένης συμπεριφοράς (ΑΒΑ) και επίσης ειδικευμένης κυρίως ερευνητικά στην θεραπεία αλληλεπίδρασης (IT), ότι είναι άκρως αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση του λεγόμενου Attachment Disorder.

Η ενσυναίσθηση εδραιώνει την σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στο παιδί και τον γονιό



Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει σωστός ή λάθος δεσμός γονέα και βρέφους. Για τον  Winnicott, καλός φροντιστής/μητέρα είναι αυτός που μπορεί και διαχωρίζει τις δικές του ανάγκες από αυτές του παιδιού του και αυτό επιτυγχάνεται, όταν η επικοινωνία και η ανταπόκριση στις ανάγκες του παιδιού έχει ως οδηγό την ενσυναίσθηση. Η επικοινωνία που «χτίζει» εμπιστοσύνη και κατανόηση εδραιώνει έναν ισχυρό, ποιοτικό και ασφαλή δεσμό μάνας/φροντιστή.

Ο τύπος προσκόλλησης επηρεάζει τις σχέσεις της ενήλικης ζωής

Μελέτες υποστηρίζουν ότι το είδος του πρώιμου δεσμού που θα αναπτύξει το παιδί κατά την βρεφική ηλικία επηρεάζει την μετέπειτα συναισθηματική και κοινωνική του εξέλιξη.  Τα εσωτερικευμένα λειτουργικά μοντέλα που αναπτύσσει το άτομο μέσα από την διαδικασία προσκόλλησης κατευθύνουν την συμπεριφορά του ως ενήλικου, κυρίως στον τομέα των σχέσεων.

Οι ενήλικες με ασφαλή τύπο προσκόλλησης έχουν περισσότερη εμπιστοσύνη στον σύντροφό τους και είναι μονογαμικοί, συγκριτικά με τους ενήλικες με ανασφαλή τύπο προσκόλλησης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από επιφυλακτική στάση, καθώς θεωρούν τους άλλους αναξιόπιστους. Κάτω από την μάσκα της αυτοδυναμίας κρύβουν την ανάγκη της συναισθηματικής απόσπασης από τους άλλους. Συναισθηματικά ευάλωτοι και επιρρεπείς στο άγχος, λειτουργούν μέσα από την αποδοχή των άλλων και καθορίζει την αυτοεκτίμησή τους.



Οι ενήλικες με αγχώδη τύπο προσκόλλησης προσκολλώνται στον σύντροφό τους, παρουσιάζοντας έντονη ελεγκτική συμπεριφορά.

Οι ενήλικες με τύπο προσκόλλησης αποφυγής συνήθως χαρακτηρίζονται από φόβο οικειότητας  και εγγύτητας και δεν διατηρούν μακροχρόνιες σχέσεις, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα αδυναμία να αντλήσουν ικανοποίηση από την σχέση τους.

Η αλληλεπίδραση της ερωτικής ικανοποίησης και του τύπου προσκόλλησης

Πρόσφατες έρευνες, μάλιστα, έδειξαν ότι ο τύπος προσκόλλησης μέσα στη σχέση, ορίζεται ως ένας παράγοντας που επηρεάζει τη σεξουαλική ικανοποίηση των γυναικών. Καθώς η γυναικεία ερωτική επιθυμία καθορίζεται από την εγγύτητα και την εμπιστοσύνη, όταν αυτό δεν υφίσταται, οδηγεί σε συναίσθημα απόρριψης. 


- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

The Facebook Βlues: Γιατί η διαδικτυακή συμπεριφορά «αλά Σέρλοκ Χολμς» ρίχνει την διάθεση;

Έλσα Μπάρδα23/07/201611:06

Τα «Facebook blues» στο μικροσκόπιο της ανάλυσης από την κλινική ψυχολόγο και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς Έλσα Μπάρδα

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Μήπως η τεχνολογική επανάσταση στα χρόνια της ψηφιακής εποχής μετέβαλε την σχέση με τον εαυτό μας και την συσχέτιση μας με τους άλλους;

Ζηλεύω… θέλω και εγώ να κάνω ταξίδια συνέχεια....
Ζηλεύω… μακάρι να είχα την δική του φανταστική δουλειά και να έβγαζα τόσα πολλά λεφτά…
Ζηλεύω… μακάρι να είχα το δικό του lifestyle…
Θα ήθελα να ήμουν εγώ στην θέση του... αλλά δεν είμαι...

Τα φαινόμενα απατούν! Η ζωή δεν είναι αψεγάδιαστη...

Έρευνα του Πανεπιστήμιου του Missouri-Columbia έδειξε ότι η διαδικτυακή κατασκοπεία ενισχύει τις καταθλιπτικές τάσεις. Επιστημονικά αυτό εξηγείται μέσα από τις γνωστικές διεργασίες της κοινωνικής αντιπαραβολής εξαιτίας της ακουσίας παρόρμησης του ανθρώπου να συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους. Όπως είναι φυσικό, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν μια εικονική πραγματικότητα, μια δεύτερη persona... Επίσης, είναι απόλυτα φυσιολογικό η πλειονότητα των χρηστών να θέλουν να μοιράζονται μόνο θετικές στιγμές από την ζωή τους.  Συνεπώς, η εικονική σύγκριση έχει μια τάση να επικεντρώνεται μόνο στα θετικά, παραβλέποντας τα αρνητικά, τα οποία είναι «αθόρυβα».

Η ουτοπία κοινωνικότητας πλήγμα για την αυτοεκτίμηση μας...

Η ανάγκη για την αξιολόγηση του εαυτού από τους άλλους ως μέσο επιβεβαίωσης συνοψίζεται στην θεωρία της Κοινωνικής Σύγκρισης. Με αυτή την λογική τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης/social media όπως το Facebook μπορούν να λειτουργήσουν ως «καθρεφτισμός», προκαλώντας ένα είδος εξάρτησης από την κοινωνική επιβεβαίωση, που εκφράζεται π.χ. από τα likes.

Όσοι θα αναζητήσουν την κοινωνική αποδοχή από μια ψεύτικη παραπλανητική εικονική ταυτότητα, κινδυνεύουν να βυθιστούν σε ακόμα μεγαλύτερο ψέμα... Η πιθανότητα είναι να βιώσουν έκπτωση της λειτουργικότητάς τους στον πραγματικό κόσμο, καθώς η σύγκριση θα είναι ανόμοια, με αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχοσύνθεσή τους.

O «Σερλοκχολμισμός» μπορεί να σαμποτάρει την αλληλεπίδραση στην σχέση αγάπης και να την μετατρέψει σε σχέση μίσους!

Η διαδικτυακή συμπεριφορά του/της συντρόφου μπορεί να προκαλέσει πλήγμα στην σχέση!

Αν το έτερον ήμισυ είναι ενεργό στο Facebook ενώ έχει πει ότι κοιμάται... συνήθως μεταφράζεται ότι επικοινωνεί με τρίτο πρόσωπο...

Αν έχει κάνει check-in σε μια τοποθεσία που δεν συνηθίζει να συχνάζει, μεταφράζεται ως μεταβατικός χώρος-προθάλαμος της νέας σχέσης...

Αν κάνει συνέχεια like σε κάποια άλλη/κάποιον άλλον... τότε δεν υπάρχει μετάφραση... το πόρισμα έχει βγει ήδη!

Η διαδικτυακή συμπεριφορά μπορεί να διαταράξει την φυσική ισορροπία της σχέσης

Το χειρότερο απ' όλα είναι αν το έτερον ήμισυ έχει μέρες να εμφανιστεί ενεργό στο Facebook και ο έτερος Sherlock Holmes… βυθισμένος στον εθισμό του τσεκαρίσματος, συνεχίζει να προσπαθεί να εξιχνιάσει τα πώς και τα γιατί...

Το αποτέλεσμα της έρευνας είναι η μοναχική κατάληξη, αγκαλιά με την εμμονή του/της...

Τα αυθαίρετα συμπεράσματα που αφορούν στην εικονική πραγματικότητα έχουν αρνητική ροπή... Δύσκολα θα οδηγήσουν το ζευγάρι σε ουσιαστικό διάλογο, καθώς τα επιχειρήματα είτε δεν θα ευσταθούν... είτε τα εικονικά πειστήρια δεν θα αρκούν, για να ενοχοποιηθεί μια συμπεριφορά.

Όπως και να 'χει, τα συναισθήματα που απορρέουν συνήθως είναι δυσφορία... θυμός... απογοήτευση...

Ακόμα και η εμμονή με την παρακολούθηση της διαδικτυακής συμπεριφοράς του πρώην συντρόφου μπορεί να καταλήξει σε παθολογική ζήλεια και καυγάδες, «σαμποτάροντας» την πιθανότητα επανασύνδεσης.

Στην αντίπερα όχθη...για κάποιους το διαδικτυακό φλερτ δεν αποτελεί πταίσμα, καθώς λαμβάνει χώρα σε εικονική διάσταση και όχι σε πραγματική... Καλή η δικαιολογία, αλλά «μπαγιάτικη»... Τα κακά νέα είναι ότι το διαδικτυακό φλέρτ αποτελεί είδος συναισθηματικής απιστίας... Δεν συνεπάγεται ότι θα μείνει κρυφό...

Όσο για τους πρόσφατα χωρισμένους, ακόμα και η απότομη αλλαγή στο status από «in relationship» σε «single» αποκωδικοποιείται ως κοινωνική απόρριψη! Τα δε tags, συνοδευμένα από το αντίθετο φύλο, σε αντικατάσταση…

Στον αντίποδα των «Facebook blues», πλήθος από ευρήματα μελετών υποστηρίζουν ότι τα κοινωνικά δίκτυα, όπως το Facebook, έχουν θετική επίδραση στην ψυχολογία του ανθρώπου!

Προσωπικά, είμαι ευγνώμων στον ιδρυτή του Facebook, διότι, αν δεν υπήρχε, δεν θα μπορούσα να ξαναβρώ τους συμφοιτητές μου από την Αγγλία, όπου σπούδασα και οι οποίοι βρίσκονται σε διάφορες χώρες.

Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία και συγκεκριμένα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Cyber Psychology & Behavior Journal, συγκεκριμένοι παράγοντες συμβάλλουν στο αίσθημα ζήλειας που προκαλείται από το Facebook. Αφενός, η τεχνολογία προσφέρει την συνθήκη για δράση, αφετέρου δεν είναι αυτή καθαυτή υπεύθυνη για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Συμπερασματικά, η προσωπικότητα του χρήστη υπερισχύει της τεχνολογίας.Ορισμένες προσωπικότητες έχουν δυσκολία στο να εμπιστευτούν τους άλλους. Φανταστείτε μια εποχή χωρίς υπολογιστές: ένας άνθρωπος με εμμονές πάλι θα έλεγχε κρυφά το τηλέφωνο του/της συντρόφου του, προκειμένου να δικαιωθεί ότι έχει εξαπατηθεί! Συμπερασματικά, το πρόβλημα προϋπάρχει και με την χρήση της τεχνολογίας βρίσκει πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωσή του.

Συνεπώς, δεν είναι κατακριτέα ούτε τα like ούτε τα share... Όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και η διαχείριση των κοινωνικών δικτύων είναι θέμα επιλογής... «σωστής χρήσης» ή «κατάχρησης». Δεν υπάρχουν κανόνες. Το ποια εικόνα βγάζει κάποιος στο Facebook, είναι θέμα προσωπικής επιλογής. Όπως π.χ. κάποιος επιλέγει να έχει προσεγμένη εξωτερική εμφάνιση όταν βγαίνει έξω, ενώ κάποιος άλλος προτιμάει ένα πιο alternative look.

Oι αλήθειες δεν χτίζονται στα ψέματα… έτσι και στο timeline της πραγματικής ζωής… οι πιο πολύτιμες στιγμές κοινοποιούνται πρώτα στο μυαλό μας… και ύστερα στην καρδιά μας...

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

Προβληματική-παραβατική συμπεριφορά παιδιών και εφήβων

Έλσα Μπάρδα05/07/201615:56

Η κλινική ψυχολόγος και αναλύτρια εφαρμοσμένης συμπεριφοράς Έλσα Μπάρδα γράφει για την παραβατική συμπεριφορά

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Η παραβατική συμπεριφορά έχει τις ρίζες της στην «αποκλίνουσα συμπεριφορά». Συνεπάγεται παράβαση κοινωνικών κανόνων και έλλειψη ορίων.

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση σε παγκόσμια κλίμακα σε παραβατικές συμπεριφορές που αφορούν νεότερες ηλικίες παιδιών, εφήβων και νέων

Οι πιο συχνές παραβατικές συμπεριφορές που έχουν καταγραφεί από τα ΜΜΕ αφορούν καταστροφή περιουσίας (βανδαλισμοί, επιθετική συμπεριφορά, bullying, εκβιασμοί, κλοπές).

Σύμφωνα με την Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς το παιδί διαμορφώνει τον χαρακτήρα του μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Γι' αυτό το λόγο τα παιδιά που μεγαλώνουν σε νοσηρό κοινωνικό/ψυχολογικό κλίμα ενδεχομένως να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να προβούν σε παραβατικές συμπεριφορές.

Η βία φέρνει βία...

Η Ψυχοδυναμική προσέγγιση θεωρεί ότι οι τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας εμποδίζουν το Εγώ και το Υπερεγώ να αναπτυχθούν σωστά (Champion, 2004).

Τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί ενδεχομένως να αναπαράγουν το ίδια μοντέλα συμπεριφοράς. Ακόμα και ως μάρτυρας συγκρουσιακών οικογενειακών σχέσεων (σκηνές βίας ανάμεσα στους γονείς) το παιδί μπορεί να ταυτίσει υποσυνείδητα τη βία ως μέσο κοινωνικής κυριαρχίας.

Η Θεωρία Κοινωνικής Μάθησης, σύμφωνα με την Επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, θεωρεί την παραβατική συμπεριφορά προϊόν μάθησης, που απορρέει μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον.

Σε άλλες περιπτώσεις η παραβατική συμπεριφοράμπορεί να αποτελεί το μέσο επιβίωσης για τον έφηβο που μεγαλώνει από μικρός σε ένα περιβάλλον στερημένο από αγάπη, παραμελημένος από την οικογένεια, προσπαθώντας να βρει το δικό του μονοπάτι για την επιβίωση...

Υπάρχουν όμως και εκείνες οι περιπτώσεις, όπου η τυπική οριοθέτηση από την πλευρά των γονιών και των εκπαιδευτικών δεν πιάνει τόπο... Ο λόγος που η συμπεριφοριστική προσέγγιση ως μέσο θεραπείας είναι εξαιρετικά προσωποκεντρική, είναι ακριβώς το ό,τι η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι πολύπλοκη και η αιτία της παραβατικότητας πολυπαραγοντική.

Δεν φταίει πάντα η οικογένεια!

Υπάρχουν και εκείνα τα παιδιά/έφηβοι που εκδηλώνουν παραβατικές συμπεριφορές, ενώ μεγαλώνουν σε ευοίωνες συνθήκες, με γονείς που προσπαθούν για ό,τι καλύτερο! Εντούτοις εκδηλώνουν αδυναμία συμμόρφωσης με το σύστημα κανόνων που επιτάσσουν οι Κοινωνικές Νόρμες.

Η αδυναμία να μάθει κάποιος από τα λάθη του είναι διαταραχή;

Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, οι ακραίες παραβατικές συμπεριφορές σε παιδιά και εφήβους που δεν οφείλονται σε περιβαλλοντολογικούς παράγοντες (οικογένεια, κοινωνικός περίγυρος, εκπαίδευση) επί το πλείστον έχουν διαγνωστεί με διαταραχή διαγωγής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διάγνωση ψυχικής νόσου που αφορά οποιαδήποτε εγκληματική ενέργεια δεν γίνεται συμπερασματικά με παρατήρηση εξ αποστάσεως, γι' αυτό καλό είναι να αποφεύγονται προσωπικές αναφορές και αυθαίρετα συμπεράσματα, ιδίως στην περίπτωση προανακριτικού σταδίου.

Πρόληψη και συμβουλές!

Η πρόληψη αφορά τη σωστή αντιμετώπιση και διαχείριση των πρώτων συμπεριφορικώνενδείξεων. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με επαγρύπνηση του γονέα και τη σωστή συνεργασία του με τον ψυχολόγο.

Η ανοχή, καθώς και η υπερβολική αυστηρότητα, φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα και πολλές φορές εντείνουν το πρόβλημα. Στην περίπτωση που η παραβατική συμπεριφοράαποτελεί σύμπτωμα κλινικής διαταραχής, ενδείκνυται διάγνωση και μετέπειτα θεραπεία από εξειδικευμένο ψυχολόγο στη θεραπεία συμπεριφοράς, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στη ρίζα του. Το παιδί δεν θα ανταποκριθεί σε απλοϊκές στρατηγικές μάθησης κοινωνικών κανόνων τιμωρίας και ανταμοιβής, διότι χρειάζεται πιο προηγμένα θεραπευτικά συμπεριφοριστικά προγράμματα, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στο περιβάλλον.

Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο επιτακτική είναι η ανάγκη συμμετοχής της οικογένειας μέσω της ψυχοεκπαίδευσης -συγκεκριμένα με τη συμπεριφοριστική μέθοδο που εφαρμόζεται από ψυχολόγους με εξειδίκευση (MSc) Αναλυτές Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς (Scott, 2002).

Όσο πιο νωρίς εφαρμοστεί η θεραπευτική παρέμβαση τόσο καλύτερα τα προγνωστικά της θεραπείας.

Με τη σωστή αντιμετώπιση το μέλλον του παιδιού/εφήβου μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο και να πραγματώσει ό,τι ονειρευτήκαν οι γονείς του γι' αυτό.

Μεγαλώνοντας ψυχικά υγιή παιδιά χτίζουμε καλύτερες κοινωνίες!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

Δεύτερη ευκαιρία στην αγάπη: 12 λόγοι να πεις «ναι» στην επανασύνδεση με τον πρώην

Έλσα Μπάρδα21/06/201614:4

Η κλινική ψυχολόγος Έλσα Μπάρδα γράφει για τη δεύτερη ευκαιρία στην αγάπη

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Έρευνα που διάβασα πρόσφατα από το Πανεπιστήμιο του Τέξας υποστήριζε ότι το 40% των συμμετεχόντων έχει βρεθεί σε μια «on-off» δυναμική της σχέσης με χωρισμούς και επανασυνδέσεις, τουλάχιστον μία φορά. Πολλά ζευγάρια έχουν περάσει από αυτή τη διαδικασία πισωγυρίσματος, έχοντας ευτυχή κατάληξη. Οι περισσότερες έρευνες περί σχέσεων κάνουν «focus» στα σημάδια ότι η σχέση πρέπει να τερματιστεί...

Ερωτική ιστορία δίχως τελεία

Επειδή είμαι εκ φύσεως ρομαντική και ιδεολόγος, αναρωτιέμαι: γιατί μια όμορφη σχέση πρέπει να τελειώνει; Μήπως τελικά αφήνουμε τους εγωισμούς να καταδικάζουν μία σχέση ζωής;


Αν αναρωτιέσαι ακόμα...
Αν θα πρέπει να δώσεις άλλη μια ευκαιρία...
Τότε μάθε το γιατί...

1. Θετικά vs Αρνητικά!

Μια σχέση δεν είναι πάντα άσπρο ή μαύρο... Η λογική δεν μπορεί να αποκρυπτογραφήσει το συναίσθημα που βιώνετε.

2. Επανεκκίνηση 

Κάποιες σχέσεις χρειάζονται διάλειμμα, για να λειτουργήσουν καλύτερα.

3. Στην εξίσωση του έρωτα κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του

Πιθανόν οι αγεφύρωτες διαφορές να μην υφίστανται πλέον -π.χ. αν ο λόγος που χωρίσατε ήταν η απόσταση και πλέον αυτό δεν υφίσταται... Μήπως τελικά το αίτιο των τσακωμών σας είναι κάτι που επιδιορθώνεται;

4. Λάθος timing! Ο έρωτας στη λάθος στιγμή

Αν ο έρωτας ΣΑΣ ένωσε, αλλά οι καταστάσεις ΣΑΣ χώρισαν... αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ήταν γραφτό να είσαστε μαζί! Ίσως να ήταν λάθος timing.

5. Τώρα είστε πιο ώριμοι

Ο χρόνος που έχει περάσει θα σας βοηθήσει να γίνετε πιο ώριμοι και να διαχειρίζεστε τις τυχόν διαφορές σας σωστά...

6. Δεύτερη ευκαιρία... λιγότερα περιθώρια για λάθη

Η επιλογή για το αν θα αφοσιωθείτε στην σχέση σας και θα προσπαθήσετε να επιτύχει είναι δική σας... Οι επιτυχημένες σχέσεις δεν υφίστανται έτσι «μαγικά». Χτίζονται με υπομονή, χρόνο, αλήθειες από δύο ανθρώπους που προσπαθούν εξίσου και θέλουν πραγματικά να είναι μαζί όσο τίποτε άλλο στον κόσμο...

7. Η ζωή είναι άθλια χωρίς εκείνον!

Όταν έφυγε πήρε ένα κομμάτι του εαυτού σας μαζί του... Ό,τι κι αν κάνετε, όπου και αν πάτε, όλα σας θυμίζουν τον πρώην...  και αυτό σας τυραννάει... οφείλετε να δώσετε μια ευκαιρία στον εαυτό σας να είστε ευτυχισμένοι.

8. Αυτογνωσία

Έχετε αναγνωρίσει εσείς και ο σύντροφός σας τα λάθη, ώστε να μην τα επαναλάβετε ξανά και ξανά.

9. Μετατρέψτε τον πόνο της προδοσίας σε συγχώρεση

Αυτός που αδυνατεί να συγχωρέσει, γκρεμίζει τις γέφυρες που θα χρειαστεί ο ίδιος για να περάσει...

10. Η διαίσθηση έχει όλες τις απαντήσεις...

Αν το ένστικτό σας λέει ότι είναι ο ένας και σαν εκείνον κανένας... τότε ίσως πρέπει να το ακούσετε. Πόσες φορές μπορεί να έχετε χωρίσει με τον σύντροφό σας, αλλά κυριαρχεί μέσα σας το συναίσθημα ότι δεν έχει τελειώσει…

Οι «φίλοι» σας λένε ότι είστε σε άρνηση και σας αποθαρρύνουν... Όμως, τελικά δικαιώνεστε... Για ακόμα μια φορά η «διαίσθησή» σας είχε δίκιο, ακόμα και όταν ήταν ενάντια σε όλα τα λογικά δεδομένα.

11. Η φυσική απουσία του συντρόφου μας κάνει να εκτιμούμε περισσότερο τι είχαμε και τι χάσαμε...

Ο χρόνος γιατρεύει όλες τις πληγές...

12. Eκείνος δεν σε έχει αντικαταστήσει

Αντικατάσταση σημαίνει ότι ο άλλος αλλάζει σελίδα στη ζωή του και ερωτεύεται ξανά! Άλλωστε, ο έρωτας και ο βήχας δεν κρύβονται... Υπάρχει και το σενάριο να προσπαθεί να σας ξεπεράσει... και αν εσείς προσπαθείτε το ίδιο... μάταια!

Εφόσον και οι δυο επιθυμείτε να είστε μαζί, έστω και υποσυνείδητα, γιατί να μην δοκιμάσετε και στο συνειδητό... Εκτός εάν και οι δυο είστε φυγόπονοι και αδυνατείτε να στηρίξετε έναν αληθινό δυνατό έρωτα. Αν έχετε μπει σε μια σχέση βολέματος, τότε αυτό θα σας οδηγήσει στην στασιμότητα... και το πιο πιθανό σενάριο είναι να μην ξεπεράσετε ποτέ τον πρώην.

Ο έρωτας αγαπάει όσους ρισκάρουν... Ακόμα και αν... φάτε τα μούτρα σας, τουλάχιστον δεν θα έχετε δειλιάσει απέναντι σε ένα τόσο δυνατό συναίσθημα!

Τολμήστε... ίσως αποδειχτεί σχέση ζωής!
- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.