• Group Therapy

Η συμπεριφορά στο μικροσκόπιο με την Έλσα Μπάρδα

«Τριχοτιλλομανία»: Μήπως έχεις εθιστεί σε... τριχωτό παυσίπονο;

Η κλινική ψυχολόγος και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα, αναλύει τη διαταραχή της τριχοτιλλομανίας και προτείνει θεραπεία για την αντιμετώπισή της

Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Το ταξίδι της ψυχικής υγείας είναι ιδιωτικό, όμως ο αντίκτυπος είναι συχνά δημόσιος. Η τριχοτιλλομανία (Trichotillomania, TTM) δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό.

Μια μέρα στη δουλειά έκανα κάτι πραγματικά παράξενο. Άρχισα να τραβάω τρίχες των μαλλιών από το κεφάλι. Ξέρω ότι ακούγεται παράξενο, αλλά με έκανε να νιώθω λίγο καλύτερα... Μετά από αυτό, άρχισα να τραβάω τα μαλλιά μου κάθε μέρα... Σαν μια ακαταμάχητη επιθυμία, όπως μια φαγούρα που νιώθεις την ανάγκη να ξύσεις, αντ' αυτού τραβάς τρίχες και δεν συνειδητοποιείς ότι το κάνεις. Αρχικά θεώρησα ότι το έκανα από άγχος αλλά συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να σταματήσω... Είχα πλέον εθιστεί. 

- Ανώνυμος

Η τριχοτιλλομανία («τρίχα» και «τίλλω») περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1889 από τον Γάλλο δερματολόγο Francois Hallopeau. Σύμφωνα με το DSM (DSM-IV), ανήκει στην κατηγορία των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών, ενώ παλιότερα λογιζόταν ως διαταραχή του ελέγχου των παρορμήσεων.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της διαταραχής και οι μορφές εκδήλωσής της αφορούν συγκεκριμένη συμπεριφορά -«το επαναλαμβανόμενο τράβηγμα των τριχών»- που έχει ως αποτέλεσμα την απόσπαση τριχών. Οι πιο συχνές μορφές είναι το τράβηγμα τριχών από την κεφαλή, των φρυδιών, των βλεφαρίδων κτλ. Το τράβηγμα των τριχών δεν αφορά αποκλειστικά την κεφαλή, αλλά και άλλες περιοχές του σώματος -το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια, αλλά και σε μη ορατά σημεία, όπως το εφηβαίο και τις μασχάλες.

Σε πιο σπάνιες επιπτώσεις συναντάμε το «Σύνδρομο Ραπουνζέλ», όπου το άτομο νιώθει την επιθυμία να καταπιεί τις τρίχες (τριχοφαγία) και ενδέχεται να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, προκειμένου να απελευθερωθεί το πεπτικό σύστημα από την μάζα των τριχών.

Σύμφωνα με μελέτες, οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην τριχοτιλλομανία σε ποσοστό 80%.

Έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το κύριο αίτιο της συγκεκριμένης δυσλειτουργικής συμπεριφορά οφείλεται κυρίως στο άγχος. Η συμπεριφορά του τραβήγματος των τριχών εξυπηρετεί ως τρόπος εκτόνωσης, προκειμένου να καταστείλει αρνητικά συναισθήματα. Ο καθηγητής Flessner θεωρεί ότι η τριχοτιλλομανία προκαλεί αισθητηριακή διέγερση (όταν το άτομο πλήττει) ή αποφόρτιση, αποσπώντας προσωρινά το άτομο από την συνθήκη που του δημιουργεί άγχος.

Η τριχοτιλλομανία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες συμπεριφορών

- Αυτόματη υποσυνείδητη συμπεριφορά: Το άτομο υποσυνείδητα ασχολείται με τα μαλλιά του -π.χ. την ώρα που βλέπει τηλεόραση. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει η πλειοψηφία των ατόμων.

- Εστιασμένη συνειδητή συμπεριφορά: Περικλείει τελετουργικό τράβηγμα μαλλιών, καθώς και χρήση εργαλείων, όπως το τσιμπιδάκι.Ο φαύλος κύκλος της τριχοτιλλομανίας

Το επαναλαμβανόμενο και βίαιο τράβηγμα οδηγεί στην απώλεια τριχών και ίσως στην καταστροφή του θύλακα της τρίχας. Στις περιπτώσεις που η απώλεια είναι ορατή -π.χ. μαλλιά και φρύδια- τότε ενδεχομένως να επηρεάσει ακόμα πιο αρνητικά την αυτοεκτίμηση,  πλημμυρίζοντάς τον/την με ένοχες και ντροπή και να οδηγήσει σε έκπτωση της λειτουργικότητάς του σε σχέση με το περιβάλλον, επιτείνοντας ουσιαστικά το άγχος και την μελαγχολική διάθεση.

Σύμφωνα με τους Christenson και Mansueto, η διάρκεια των επεισοδίων της τριχοτιλλομανίας είναι λίγα λεπτά με συχνές επαναλήψεις.

Η διαταραχή εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και στην αρχή της εφηβείας. Συννοσηρότητα παρατηρείται, σύμφωνα με επιστημονικά ευρήματα, με άλλες διαταραχές παρορμήσεων (σωματοκεντρικών), όπως το μάσημα των νυχιών κτλ., με την κατάθλιψη και την ψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD).

Η πορεία της τριχοτιλλομανίας μπορεί να κρατήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα με συχνές εξάρσεις και υφέσεις. Τα άτομα που υποφέρουν από τριχοτιλλομανία συνήθως δεν παραδέχονται το ψυχολογικό αίτιο της συμπεριφοράς .

Καθώς η τριχοτιλλομανία είναι διαταραχή της συμπεριφοράς, η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση  είναι συμπεριφορική, σε ορισμένες περιπτώσεις ένας συνδυασμός με φαρμακευτική αντιμετώπιση. Η πιο επιτυχημένη συμπεριφορική παρέμβαση που έχω εφαρμόσει και εγώ ως κλινικός ψυχολόγος και αναλύτρια συμπεριφοράς, είναι η Αντιστροφή Συνήθειας (Habit Reversal Training, HRT). Με την συγκεκριμένη θεραπεία επιτυγχάνεται η εισαγωγή ανταγωνιστικής και μη επιβλαβούς κινητικής συμπεριφοράς -π.χ. σφίγγοντας ένα μπαλάκι- η τροποποίηση του περιβάλλοντος, καθώς και η θεραπεία του άγχους. Οι ειδικές τεχνικές συμπεριφοράς θα βοηθήσουν το άτομο να αναγνωρίσει τον λόγο που τραβάει τις τρίχες του και πώς να το αποφύγει. Παρέχονται από ειδικούς ψυχολόγους, εξειδικευμένους σε θέματα συμπεριφοράς.

Η τριχοτιλλομανία δεν είναι... παυσίπονο για τα αρνητικά συναισθήματα... Αντίθετα, «κλειδώνει» ένα δυσοίωνο μέλλον...

Η τριχοτιλλομανία είναι μια εξαιρετικά επίμονη διαταραχή, γι' αυτό και είναι πολύ πιθανό το άτομο, σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις, να εκδηλώσει εκ νέου την συγκεκριμένη συμπεριφορά στο μέλλον. Η προσωρινή καταστολή αρνητικών συναισθημάτων μέσα από την συμπεριφορά  της τριχοτιλλομανίας θα προσθέσει ακόμα ένα βάρος στη ζωή του πάσχοντος.

Αυτό που συνήθως συμβουλεύω, πέρα από το θεραπευτικό κομμάτι, στους ανθρώπους που υποφέρουν από την συγκεκριμένη διαταραχή, είναι πάντα να θυμούνται ότι «μόνο αν παλέψεις την κακή μέρα, τότε θα κερδίσεις καλές ημέρες»... 

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.

• Group Therapy

Η συμπεριφορά στο μικροσκόπιο

Το Σύνδρομο του «καλού παιδιού»: Μήπως η υποχωρητικότητα σε κάνει... «χαλάκι εξώπορτας»;

Έλσα Μπάρδα22/11/2017

Εκτύπωση

Η Έλσα Μπάρδα, κλινική ψυχολόγος και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, εξηγεί γιατί επιτρέπουμε στους άλλους να μας εκμεταλλεύονται

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Αν έχεις κουραστεί να σε ποδοπατάει ο καθένας, τότε θα πρέπει να αναρωτηθείς γιατί αυτοτιμωρείσαι!

Όπως σε όλες τις συμπεριφορές, το αίτιον του προβλήματος είναι το ιστορικό μάθησης. Όταν ένα παιδί προσπαθεί συνεχώς να ικανοποιεί τον απαιτητικό γονέα, καταπατώντας τα δικά του «θέλω», από φόβο μήπως απογοητεύσει την οικογένεια, τότε είναι πιθανό, ως ενήλικος, να παραμείνει πιστός σε αυτόν τον ρόλο σε όλες τις σχέσεις του (διαπροσωπικές/επαγγελματικές).

Να είσαι «καλό παιδί» είναι μια προτροπή που οι περισσότεροι γονείς έχουν κάνει στα παιδιά τους.

Ακούγεται αθώο και αβλαβές... Μια απλή «υπενθύμιση» ότι δεν θα κάνει τίποτα λάθος. Αλλά, ποιο πραγματικά μήνυμα μεταφέρουμε, όταν του ζητάμε να είναι... καλό παιδί;

Με καταπιέζουν τόσο πολύ που θυμώνω μαζί τους... και με τον εαυτό μου παράλληλα, αισθάνομαι ενοχές... Υπάρχουν φορές που το «παραμικρό» με αγχώνει... Μεγαλοποιώ το κάθε τι... Ίσως θέτω πολλές απαιτήσεις στον εαυτό μου... Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι, όσο και να με αδικήσουν, κατηγορώ τον εαυτό μου, ψάχνω που έφταιξα εγώ... Δεν φταίνε οι άλλοι... Μακάρι να με σέβονταν όσο τους σέβομαι.

Η παρεξηγημένη ερμηνεία του καλού παιδιού

Η ταμπέλα «καλό παιδί» παραπέμπει σε εκείνο το παιδί που υπακούει, είναι πάντα διαθέσιμο και απόλυτα δοτικό, καθώς η ευγένεια του, δεν του επιτρέπει να λέει «όχι». Το «καλό παιδί» δεν επιτρέπεται να θυμώνει, διότι κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει αντιπάθειες και πιθανώς θα στενοχωρήσει τους άλλους. Δεν έχει μάθει να ζητά αυτό που θέλει, διότι φοβάται πως οι άλλοι θα αρνηθούν και θα σταματήσουν να το αποδέχονται. Με λίγα λόγια, έχει μάθει να το αγαπούν υπό προϋποθέσεις -π.χ. «αν είσαι καλό παιδί θα πάμε θέατρο».

Η πολλή ανεκτικότητα βλάπτει!

Σε παλαιότερο άρθρο μου, με θέμα την γνωστική ασυμφωνία, εξηγώ τη νοητική διεργασία που χρησιμοποιεί μερικές φορές ο άνθρωπος, προκειμένου να μένει πιστός σε προϋπάρχουσες πεποιθήσεις. Με το ίδιο σκεπτικό, το «καλό παιδί», ως ενήλικας πλέον, είναι πεπεισμένο πως, για να επιτύχει την αποδοχή και εύνοια του περιβάλλοντος, θα πρέπει να υποχωρεί. Το «καλό παιδί» είναι αναγκασμένο να φοράει την μάσκα της ευτυχίας ενώ ενδόμυχα αισθάνεται θυμωμένο, μοναχικό και ανικανοποίητο, πληρώνοντας το τίμημα της ανοχής, τοποθετώντας τον εαυτό του στην άκρη...

Η ατελείωτη προσπάθεια του «καλού παιδιού» να ανταποκριθεί στις ανάγκες του περιβάλλοντος, υποδηλώνει την ανάγκη επιβεβαίωσης και εξάρτησης από την γνώμη των άλλων, καθιστώντας το εξαιρετικά ευαίσθητο στην αρνητική κριτική, καθώς την εισπράττει ως απόρριψη.

Η επικέντρωση στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες της οικογένειας, συνομήλικων κ.ά. θα το οδηγήσει να παραβλέψει ή ακόμα και να αρνηθεί τα συναισθήματά του, χάνοντας την ικανότητα του να διατηρεί σχέση ισορροπίας με τον εαυτό του.

Η ερώτηση που θα θέσω σε εσάς, αγαπημένοι μου γονείς, είναι η εξής: αν το παιδί σας εκφράσει την απογοήτευση ή τον θυμό του μαζί σας, θα είναι καλό ή κακό παιδί; Από την εμπειρία μου, οι περισσότεροι γονείς έχουν απορρίψει το παιδί, με σχόλια του τύπου «δεν είναι σωστό να μιλάς έτσι».

Δυστυχώς, ορισμένοι γονείς καλοπροαίρετα διαπαιδαγωγούν τα τέκνα τους με τρόπο τέτοιο, που, αν εκφράσουν θυμό, θα χαρακτηριστούν με την ταμπέλα του κακού. Ο θυμός είναι φυσιολογικό συναίσθημα και η άποψη ότι είναι απαγορευμένο, αποτελεί πυρήνα πολλών ψυχολογικών θεμάτων που βγαίνουν στην επιφάνεια αργότερα στην ενήλικη ζωή.

Ο θυμός δεν εξαφανίζεται αν δεν εκφραστεί, θα αλλάξει την κατεύθυνσή του ή θα εσωτερικευτεί. Η εκδήλωση εσωτερικού θυμού μπορεί να οδηγήσει σε ψυχοσωματικά συμπτώματα ή οργανικές παθήσεις -π.χ. το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου κτλ. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του εσωτερικού θυμού μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα κίνδυνου για την εμφάνιση κατάθλιψης. Σε άλλες περιπτώσεις, ο θυμός που δεν εκδηλώνεται, μετατρέπεται σε φοβίες.

Ο θυμός φυσικά δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός....η συμπεριφορά έκφρασης είναι που προσδιορίζει τις επιπτώσεις. Το παιδί για να μεγαλώσει και να γίνει ένας ευτυχισμένος ενήλικας, που διεκδικεί τα «θέλω» του από την ζωή, θα πρέπει να έχει μάθει από μικρό να διαπραγματεύεται και να συζητάει ήρεμα οτιδήποτε το θυμώνει, διότι νιώθει αδικημένο. Εάν οι γονείς αδυνατούν να το βοηθήσουν να αναζητήσει υγιείς τρόπους έκφρασης θυμού, τότε  θα ωφεληθούν, συζητώντας τις δυσκολίες με ψυχολόγο εξειδικευμένο στην επιστήμη της Συμπεριφοράς.

Το συμπεριφορικό μοτίβο της υποχωρητικότητας ενισχύει τις τοξικές σχέσεις, τοποθετώντας το καλό παιδί στο ρόλο του θύματος.

Και η υπομονή έχει τα όριά της...

Το καλό παιδί «μαγνητίζει» τις τοξικές σχέσεις...

Σύμφωνα με την επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, όλα είναι θέμα δράσης-αντίδρασης. Εάν η υποχώρηση είναι ένα παγιωμένο συμπεριφορικό μοντέλο, τότε το άτομο είναι πιθανό να πέσει θύμα καταχρηστικής συμπεριφοράς, διότι, ό,τι και να του κάνουν, θα το ανεχτεί...

Είναι επώδυνο να μάχεσαι για την αναγνώριση και την αποδοχή... Να θυμάσαι ότι η ευγένεια είναι χάρισμα, αρκεί να βρίσκει αντίκρισμα σε ανθρώπους που σέβονται και τα δικά σου όρια!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

FB Page

Η συμπεριφορά στο μικροσκόπιο

https://www.facebook.com/search/top/?q=%CE%B5%CE%BB%CF%83%CE%B1%20%CE%BC%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B4%CE%B1%20%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83%20%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%83%20%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CF%85%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%20%CF%83%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B1%CF%83

Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Συμπεριφοράς

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.

https://www.youtube.com/watch?v=lw-6pMdepcQ&t=661s

Το δίπορτο «σύνδρομο της μαϊμούς»

Η συμπεριφορά στο μικροσκόπιο

Έλσα Μπάρδα23/09/201711:3511

Εκτύπωση

149 SHARES

FacebookWhatsAppFacebook MessengerTwitter

Η κλινική ψυχολόγος και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα, γράφει για το «σύνδρομο της μαϊμούς» και πώς συνδέεται με τις παράλληλες σχέσεις

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Oι μαϊμούδες από την φύση τους (βιολογική συμπεριφορά) αφήνουν από το χέρι τους το κλαδί, από το οποίο κρατιούνται, αφού πρώτα έχουν πιάσει κάποιο άλλο κλαδί με το άλλο τους χέρι. Κρατώντας συγχρόνως τα δύο κλαδιά, συγκρίνουν αν το καινούργιο αντέχει.... προκειμένου να στηριχθούν στο επόμενο κλαδί και εν ολίγοις να προχωρήσουν...

Όταν ο άνδρας ή η γυναίκα μιμείται την συγκεκριμένη συμπεριφορά στις ερωτικές του σχέσεις, τότε αυτό περιγράφεται χιουμοριστικά ως «σύνδρομο της μαϊμούς». Μπορεί το συγκεκριμένο σύνδρομο να ακούγεται... περίεργα, όμως το συναντάμε αρκετά συχνά τόσο στο ανδρικό όσο και στο γυναικείο φύλο.

Οι άνθρωποι που λειτουργούν στις σχέσεις τους με βάση το «σύνδρομο της μαϊμούς» είναι ανίκανοι να προχωρήσουν στην ζωή τους και να βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις, καθώς χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση και φόβο μοναξιάς. Η εξάρτηση από την σχέση, ακόμα και όταν αυτή δεν τους ικανοποιεί, τους εμποδίζει να εγκαταλείψουν το άλλο τους μισό, από φόβο ότι θα μείνουν μόνοι ή θα πέσουν στα χειρότερα...

Η λύση γι' αυτούς είναι μία και λέγεται «test drive» του/της επόμενης υποψήφιας/ου. Πώς επιτυγχάνεται η αξιολόγηση; Μα, φυσικά μέσα από την παράλληλη σχέση.

Τα κριτήρια επιλογής της επόμενης ερωτικής φωλιάς/αγκαλιάς κάθε άλλο παρά είναι συναισθηματικά. Το πιο πιθανό είναι η αξιολόγηση να βασίζεται σε «λεφτά» αισθήματα ή στο αν ταιριάζει ο... αστρολογικός χάρτης τους. Άραγε το επόμενο χεράκι που τους σφίγγει το χεράκι είναι καλύτερο από το προηγούμενο;

Όποιος σπέρνει συμπεριφορές «καβάτζας», θερίζει συνθήκες μοναξιάς...

Ομιχλώδες και συννεφιασμένο τοπίο σχέσης 
Το πιο πιθανό, αγαπημένοι μου αναγνώστες, είναι, πρώτον, το αναπληρωματικό άτομο να υποκρινόταν, έως ότου έπαιρνε προαγωγή ως βασικό... Τα πραγματικά χρώματα μιας σχέσης βγαίνουν μέσα από υγιείς συνθήκες... Εάν, δε, το αναπληρωματικό άτομο έχει την τάση να έλκεται αποκλειστικά από μη διαθέσιμα άτομα, τότε δεν θα είναι πρόθυμο να προσπαθήσει μέσα στο πλαίσιο μιας κανονικής σχέσης, διότι διακατέχεται από φόβο δέσμευσης.

Επίσης, όταν το βασικό άτομο φύγει από το προσκήνιο, το αναπληρωματικό άτομο θα χάσει το ενδιαφέρον του, διότι δεν θα υπάρχει πλέον το έδαφος για αυτοεπιβεβαίωση μέσα από την σύγκριση με τον/την ανταγωνιστή/στριά του.

Οι ερωτικές σχέσεις είναι σαν το τάνγκο, το όποιο έχει στάδια: ξεκινάει με τον ρομαντισμό και την ιδανική συμπεριφορά και αρχίζει να γίνεται παθιασμένο, αναβλύζοντας συναισθήματα έντονα, όπως το πάθος και ο θυμός. Το πώς θα το διαχειριστεί το ζευγάρι εκατέρωθεν εξαρτάται από το πόσο πρόθυμοι είναι να προσπαθήσουν και οι δύο.

Όσοι προσπαθούν να χτίσουν την ευτυχία τους σε βάρος άλλων, συχνά τιμωρούνται, διότι όποιος/όποια λειτουργεί με το «σύνδρομο της μαϊμούς», στα δύσκολα δεν θα προσπαθήσει να σώσει την σχέση του, αλλά θα συνεχίσει την κλασική πρακτική αναζήτησης του επομένου κλαδιού. Σύμφωνα με την Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς, όταν μια συμπεριφορά επιβραβεύεται, τότε ενισχύεται. Με λίγα λόγια, η ιστορία θα επαναληφθεί.

Δεν θα αναφερθώ στον/στην βασικό/βασική σύντροφο, καθώς μπορεί να... κοιμάται τον ύπνο του δικαίου. Το αναπληρωματικό άτομο θα πρέπει να σκεφτεί αν η μπερδεμένη κατάσταση, στην οποία επέλεξε να εμπλακεί και να την αποδεχτεί, έχει ελπίδες να ξεκαθαρίσει, καθώς η αξιαγάπητη μαϊμού ενδέχεται να τον/την θεωρεί ακόμα ένα μεταβατικό κλαδί...

Εάν «παγώσουμε» την εικόνα της μαϊμούς, η οποία κρατάει τα δυο κλαδιά συγχρόνως, παρατηρούμε ότι είναι παγιδευμένη ανάμεσα στα δυο κλαδιά -μεταφορικά, ανάμεσα στις δύο επιλογές. Η συνεχής αναζήτηση ενός καινούργιου κλαδιού δεν της αφήνει χρόνο για ξεκούραση -μεταφορικά, στον άνθρωπο ο χρόνος που περνάει μόνος του, χωρίς σχέση, μετά από έναν χωρισμό, λειτουργεί θεραπευτικά και βοηθάει στην αυτογνωσία.



Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν «φωτοσοπάρονται»... Δεν φτιάχνουν έτσι «μαγικά» από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται δουλειά και από τις δύο πλευρές και όλο αυτό θεμελιώνεται σε έδαφος, απ' όπου απουσιάζει ο εγωισμός.

Όταν σε μια σχέση που «βαλτώνει» το ζευγάρι βάζει σε προτεραιότητα να ξεκαθαρίσει την κατάσταση και όχι να την κάνει ακόμα πιο περίπλοκη, προσθέτοντας  ένα αναπληρωματικό άτομο, τότε, συνήθως, το αποτέλεσμα είναι θετικό.

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. 

«Challenge accepted»: Η εγκεφαλική ανωριμότητα... ξεκλειδώνει την πόρτα στα επικίνδυνα παιχνίδια

Η συμπεριφορά στο μικροσκόπιο

Έλσα Μπάρδα23/06/201712:225

Η κλινική ψυχολόγος και αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα, γράφει για την σκοτεινή όψη του Διαδικτύου και εξηγεί γιατί οι έφηβοι πέφτουν θύματα της παραληρηματικής λογικής επικίνδυνων παιχνιδιών 

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Οι περισσότεροι από τους αναγνώστες υποθέτω θα θυμάστε το εφηβικό παιχνίδι «θάρρος ή αλήθεια». Τι ήταν αυτό που έκανε εκείνο το παιχνίδι εξαιρετικά δημοφιλές; Ήταν η περιέργεια, η αναζήτηση περιπέτειας, η πρόκληση;

 

Πίσω από την ανεξερεύνητη φύση της πρόκλησης κρύβεται ο κίνδυνος 

Σήμερα, με την βοήθεια του Internet, τέτοιου είδους παιχνίδια παίρνουν μια διαφορετική και επικίνδυνη τροπή. Τα παιχνίδια αυτά χαρακτηρίζονται από την παραληρηματική λογική και αποτελούν την σκοτεινή όψη του Διαδικτύου. Πρόσφατα, ένα από τα πλέον γνωστά επικίνδυνα παιχνίδια, που οδήγησε εφήβους στον θάνατο, έφτασε και στη χώρα μας, με την ονομασία «Μπλε Φάλαινα - Blue Whale Challenge». 

Μερικά εξίσου επικίνδυνα παιχνίδια είναι το «Choking Game», που αφορά παιδιά και εφήβους με μέση ηλικία τα 13 έτη, το «Cinnamon challenge», το «Knockout challenge», το «Car Surfing» με 100 καταγεγραμμένους θανάτους τα τελευταία 18 χρόνια, το «Chubby Bunny», το «6.30-second fight game», το «ABC Game», το «Robotripping», το «Gallon challenge», το «Ice and Salt Challenge» και το «Skittling».

Σαφώς εγείρει ανησυχίες το πώς μπόρεσε ο δημιουργός του «Blue Whale Challenge» -ή αλλιώς «παιχνίδι θανάτου»- να κάνει πλύση εγκέφαλου στους έφηβους, οδηγώντας τους στον θάνατο, αλλά και η αντίληψη που έχουν οι έφηβοι για το Διαδίκτυο. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι εκ φύσεως το συγκεκριμένο παιχνίδι κρατάει δέσμιους τους εφήβους μέσω του εκφοβισμού. 


 

Τι είναι όμως αυτό που οδηγεί τους έφηβους στην ολοκλήρωση των επικινδύνων παιχνιδιών, όπως αυτά που προανέφερα, τα οποία δεν περιλαμβάνουν τον παράγοντα εκφοβισμό;

Βιολογική προδιάθεση στην άγνοια κίνδυνου

Ο παιδοψυχολόγος Jay Giedd θεωρεί την έναρξη της εφηβείας ως μια αναπτυξιακή περίοδο ευαλωτότητας σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Ο Dr. Kazdin, πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, και ο Carlo Rotella, διευθυντής των Αμερικανικών Σπουδών του Boston College, υποστηρίζουν ότι οι αλλαγές στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου κατά την περίοδο της εφηβείας, όπου η κοινωνικό-συναισθηματική ωρίμανση βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, αυξάνουν την επιθυμία του εφήβου για την αναζήτηση αισθητηριακής διέγερσης, μέσα από έντονες εμπειρίες, όπως οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.  

Η ανατομία της άγνοιας κινδύνου

Ο προμετωπιαίος φλοιός, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την αυτορρύθμιση, καθώς και βασικά μέρη του εγκεφάλου, που εμπλέκονται στον έλεγχο των παρορμήσεων και της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς, δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί αρκετά στην εφηβεία, προκειμένου ο έφηβος να μπορεί να ελέγχει τις παρορμήσεις. Η ωρίμανση αυτή επιτυγχάνεται μέχρι και την ηλικία των 25 ετών.


 
Γιατί η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά των έφηβων είναι μεταδοτική;

Στην εφηβεία oι σχέσεις με τους συνομήλικους είναι εξαιρετικά σημαντικές, γι' αυτό κεντρικό ρόλο παίζουν οι φίλοι. Ο θαυμασμός τον οποίο προκαλούν οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές στους φίλους μπορεί να ωθήσει τον έφηβο να τολμήσει κάτι, το οποίο ξέρει ότι είναι πιθανό να τον βλάψει. Νευρολογικά, η κοινωνική επιβράβευση οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης -της ορμόνης που συνδέεται με την ευχαρίστηση και τον εθισμό. 

Σύμφωνα με μελέτες, η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά παρουσιάζεται σε μεγαλύτερη συχνότητα σε ομάδες, καθώς η κοινωνική πίεση είναι μεγαλύτερη. Ο Dr Freedman, καθηγητής Ψυχιατρικής, σε άρθρο του στους New York Times, υποστηρίζει ότι οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές ενισχύουν σε μεγάλο βαθμό το άγχος που βιώνει ο έφηβος. 


 
Έφηβοι και δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές

Τα περισσότερα από τα επικίνδυνα παιχνίδια που προανέφερα εμπεριέχουν μαζοχιστικά στοιχεία. Ο αυτοτραυματισμός προκύπτει από την τάση του ατόμου να υποφέρει και να επιδιώκει τον πόνο. Για τους έφηβους που υποφέρουν από κατάθλιψη, ο σωματικός πόνος εξυπηρετεί, προκειμένου να «μουδιάσει» τον ψυχικό πόνο που τους διέπει. Τέτοιες συμπεριφορές είναι εξαιρετικά επικίνδυνες, διότι ενισχύουν την συμπτωματολογία της κατάθλιψης και ενδεχομένως κλιμακώνουν την απαισιοδοξία, την δυστυχία, καθώς καταλήγουν να εξαντλούν τα ψυχικά αποθέματα.


 
Μια οικογενειακή υπόθεση

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που διεξήχθη με υπεύθυνο τον καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Lawrence Fisher, και του καθηγητή Shirley Feldman του Πανεπιστημίου Stanford, τα παιδιά που έχουν σωστή και ποιοτική επικοινωνία με τις οικογένειές τους, καθώς και ισχυρό συναισθηματικό δέσιμο, είναι λιγότερο πιθανό, στη διάρκεια της εφηβείας, να εκδηλώσουν συμπεριφορές υψηλού κίνδυνου, όπως χρήση ναρκωτικών, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, κάπνισμα κτλ.


 
Ποιο είναι το καλύτερο «Firewall» για να προστατέψω το παιδί μου;

Παρότι τα επικίνδυνα παιχνίδια κατευθύνουν τον έφηβο σε τάση για αυτοτραυματική συμπεριφορά, ενδόμυχα αυτή η συμπεριφορά σηματοδοτεί την ανάγκη εκτόνωσης της εσωτερικής έντασης. Για το λόγο αυτό, οι γονείς δεν πρέπει να φορτίζουν υπερβολικά τα παιδιά. Επίσης, θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι σε ανησυχητικές συμπεριφορές, όπως αυτές που προανέφερα.

Για τους παραπάνω λόγους, αγαπημένοι μου γονείς, το «Blue Whale Challenge» δεν αφορά αποκλειστικά την ασφαλή πλοήγηση στο Διαδίκτυο. Υπάρχουν και πιθανώς να υπάρξουν πολλοί κρυμμένοι κίνδυνοι στο Διαδίκτυο, όμως ο πυρήνας ασφάλειας για το παιδί χτίζεται, όταν ο γονιός θεμελιώνει ποιοτική σχέση και σωστή επικοινωνία μαζί του. Εάν ο τρόπος που αντιδράτε στις απερίσκεπτες συμπεριφορές του παιδιού σας είναι επικριτικός και τιμωρητικός, είναι πιθανόν να το απομακρύνετε.

Δεν θα εμβαθύνω σε επίπεδο συμβουλών, καθώς πολλοί συνάδελφοι έχουν ασχοληθεί και καλύψει άριστα τρόπους αντιμετώπισης. Η δικιά μου τοποθέτηση, ως Κλινικός Ψυχολόγος και Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, εστιάζει στην πρόληψη, διότι το «μετά» ίσως ξεφύγει από τον έλεγχό σας. 

Πέρα από την σωστή σχέση γονέα-παιδιού, θα πρέπει η οικογένεια να αφουγκράζεται τις εσωτερικές ανάγκες και ανησυχίες του παιδιού. Επίσης, να κατανοεί και να αποδεχτεί την επαναστατική φύση της εφηβείας, ώστε να κατευθύνει το παιδί σε υγιείς δραστηριότητες, που ανεβάζουν την αδρεναλίνη, όπως είναι η άθληση

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.